فلاکت در سایه نفت؛ خوزستان در جمع صدرنشینان+ اینفوگرافیک
اکوایران: شاخص فلاکت در پاییز ۱۴۰۳، شکاف عمیق اقتصادی بین استان‌های ایران را آشکار کرده است: از اردبیل با بالاترین شاخص فلاکت تا سیستان و بلوچستان با کمترین میزان، استان خوزستان نیز در زمره بالاترین‌‌ها قرار دارد.
به گزارش اکوایران، شاخص فلاکت، یکی از ابزارهای مهم اقتصادی است که ترکیب دو معیار کلیدی را در خود جای می‌دهد: نرخ بیکاری و تورم. این شاخص می‌تواند به‌طور مؤثری وضعیت معیشتی و اقتصادی افراد را در سطح کشور یا مناطق مختلف نشان دهد. هرچه این شاخص بالاتر باشد، نشان‌دهنده شرایط اقتصادی دشوارتر و فشار بیشتر بر زندگی مردم است. در ایران، این شاخص به‌ویژه در شرایط بحرانی اقتصادی، مانند دوره‌های تحریمی و بحران‌های اقتصادی داخلی، از اهمیت زیادی برخوردار است. برای محاسبه شاخص فلاکت، نرخ بیکاری و تورم سالانه، که به‌طور میانگین برای ماه‌های گذشته محاسبه می‌شود، با یکدیگر جمع می‌شوند. با این که این شاخص در جوامع اقتصادی به عنوان نماگری از وضعیت کلی اقتصاد پذیرفته شده اما انتقاداتی هم به آن وارد است. برای مثال، گروهی از تحلیل‌گران آن را تقلیل‌گرایانه می‌دانند.
نمای فلاکت در پاییز 1403
برای محاسبه شاخص فلاکت در آذر 1403، از تورم سالانه استان‌ها در آذر و نرخ بیکاری پاییز اعلام شده از سوی مرکز آمار استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد که در برخی استان‌ها فشار اقتصادی بر مردم بسیار زیاد است، در حالی که در دیگر مناطق، به‌ویژه در استان‌های شمالی و مرکزی، وضعیت معیشتی به‌طور نسبی بهتر است. البته ممکن است پایین‌بودن شاخص فلاکت در این نواحی الزاما به معنای بهتر بودن وضعیت نباشد و صرفا به دلیل مواردی مثل نرخ مشارکت پایین در اقتصاد و تبع آن، نرخ بیکاری پایین رخ داده باشد.
بر اساس داده‌های موجود، استان‌های اردبیل، خوزستان، کرمان، کرمانشاه، کردستان و کهگیلویه و بویراحمد به ترتیب بالاترین شاخص فلاکت را در پاییز 1403 تجربه کرده‌اند. این شاخص در خوزستان 44.1 بوده است. در شکل‌گیری این سطح، تورم و بیکاری هر دو فعالانه اثر داشته‌اند. شاخص فلاکت کرمان و کرمانشاه نیز به ترتیب 43.5 و 43.4 برآورد شده است. کردستان و کهگیلویه و بویراحمد نیز شاخص فلاکت 42.8 و 42.7 واحدی را به ثبت رسانده‌اند. این استان‌ها همگی از مناطق غربی، جنوبی و جنوب‌غربی ایران هستند که ویژگی‌های خاص اقتصادی و اجتماعی دارند. استان خوزستان، به عنوان یکی از استان‌های نفت‌خیز کشور، با مشکلات خاص خود در زمینه اشتغال و آلودگی هوا مواجه است که می‌تواند یکی از عوامل بالارفتن شاخص فلاکت باشد. از سوی دیگر، استان‌های کرمان، کرمانشاه و کردستان، همگی با مشکلات بیکاری بالا و نابرابری‌های اقتصادی روبه‌رو هستند که در کنار نرخ تورم بالا، فشار زیادی به مردم وارد می‌آورد.
یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار بر شاخص فلاکت این استان‌ها، وابستگی اقتصادی به بخش‌هایی است که در شرایط بحرانی یا تحریم‌ها دچار آسیب می‌شوند. به عنوان مثال، کاهش صادرات نفت و دیگر منابع طبیعی در استان‌های نفت‌خیز، همچنین بحران‌های زیست‌محیطی مانند خشکسالی و آلودگی هوا، می‌تواند به افزایش نابرابری‌ها و فقر در این مناطق دامن بزند.
استان‌های با پایین‌ترین شاخص فلاکت
در مقابل، استان‌هایی مانند زنجان، سیستان و بلوچستان و مازندران دارای شاخص فلاکت پایین‌تری هستند. این استان‌ها به دلایل مختلف اقتصادی و اجتماعی وضعیت بهتری در شاخص فلاکت دارند. برای مثال، زنجان به عنوان یکی از استان‌های صنعتی کشور، با توسعه بخش‌های تولیدی و اشتغال بیشتر در این حوزه، توانسته است شرایط بهتری برای کارگران و خانواده‌ها فراهم کند. این استان در برخی فصل‌ها کمترین نرخ بیکاری را بین سایر استان‌های کشور به ثبت رسانده است. محاسبات نشان می‌دهد که شاخص فلاکت این استان 37.3 است.
البته، ممکن است وضعیت سیستان‌وبلوچستان پیچیده‌تر از چیزی که به نظر می‌رسد باشد. شاخص فلاکت این استان 35.3 برآورد شده که 22.8 واحد آن متاثر از تورم و 12.5 واحد آن متاثر از بیکاری است. بنابراین، پایین‌تر بودن شاخص فلاکت در این استان الزاما به معنای بهبود وضعیت نیست چرا که همچنان نرخ بیکاری به مراتب بالاتر از میانگین کشوری است. به طور کلی، شاخص فلاکت یک نماگر جهانی است که از آن برای سنجش وضع کلی اقتصاد استفاده می‌شود. بنابراین، برای دستیابی به نگاه دقیق‌تر از کل اقتصاد لازم است تا شاخص‌های جامع‌تر هم مورد بررسی قرار گیرند.
منبع: اکو ایران