عبور از دروازه تاریخ با ناکامی عملیات کربلای ۴

به گزارش ایسنا، امروز 3 دی 1403 خورشیدی به اهم مناسبت‌ها و اتفاقات تاریخی این روز می‌پردازیم.

عملیات کربلای 4- 1365

عملیات کربلای 4 در منطقه عملیاتی غرب اروندرود آغاز شد. یکسره کردن جنگ و عقب راندن دشمن بعثی تا دروازه‌های بصره، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را برای طراحی این عملیات در منطقه ابوالخصیب و شلمچه مجاب کرد.

جنگ شهرها در سطح گسترده، حمله به مراکز اقتصادی، صنعتی و نفتی فشار فوق‌العاده‌ای را بر کشور وارد ساخته و به‌ویژه کاهش بسیار زیاد قیمت نفت تا مرز 5، 5 دلار در هر بشکه موجب تشدید این فشارها شد؛ علاوه بر آن تحرکات زمینی جدید دشمن بعثی پس از اشغال مناطق غربی کشور طی ماههای اول جنگ تحمیلی جبهه خودی را به شدت تحت فشار قرار داد. در چنین شرایطی و بر اساس راهبرد نظامی ارائه شده توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برای کسب پیروزی در میدان جنگ در جبهه جنوب، ارتباط جاده‌های شمالی و جنوبی بصره و نیز در جبهه شمالی جاده‌های مواصلاتی کرکوک به بغداد باید قطع می‌شد یا صدور نفت عراق باید قطع می‌شد تا پیشروی نیروی خودی به سمت بغداد طرح‌ریزی می‌شد.

بر همین اساس محاصره و سپس تصرف شهر بصره به‌عنوان هدف عملیات اصلی مورد توجه قرار گرفت. از ویژگی‌های مهمی که باعث انتخاب این منطقه برای عملیات شد، عوارض طبیعی و غیر طبیعی منطقه غرب اروند در محدوده ابوالخصیب بود؛ زیرا وجود نهرها، نخلستان‌ها و کانال‌های کشاورزی و نیز عدم وجود استحکامات در منطقه پتروشیمی تا بصره این منطقه را قابل تصرف کرده بود.

به‌دلیل اینکه دو جناح منطقه عملیاتی، از شمال به آبگرفتگی شلمچه و کانال ماهی و از جنوب به خور زبیر و زمین‌های باتلاقی اطراف آن محدود شده بودند، قدرت تحرک دشمن ضعیف برآورد شد.

مزیت دیگر این انتخاب، واگذاری مسؤولیت حفاظت منطقه مذکور به سپاه‌های سوم و هفتم ارتش عراق بود. با توجه به مانور عملیات که نفوذ از میان خط حد دو سپاه بود، یکی از ویژگی‌های برجسته منطقه عملیاتی به‌شمار می‌رفت.

مانور در این عملیات، نقشی اساسی و تعیین‌کننده داشت چرا که تجربه عبور از عرض رودخانه اروند در عملیات والفجر 8 این‌بار می‌بایست در طول رودخانه انجام می‌گرفت و این عبور که خود تاکتیک ویژه و ابتکار عملیات به‌شمار می‌رفت، در صورت تحقق جنبه‌های دیگر آن شامل شکستن خط، پاکسازی، نفوذ در عمق و تسلط بر چند راه ورودی شهر بصره می‌شد، تحول عظیمی در جنگ‌ ایجاد کرد.

از اردیبهشت تا مهر 1365 و سپس آذر همان سال بحث‌های مختلف و طرح‌های گوناگونی ارائه شد ولی به‌دلیل معایب آن‌ها منتفی شد تا این‌که پس از یک دور بحث، طرحی تصویب شد که مورد توافق کلیه فرماندهان بود.

در جلسه 16 مهر 1365 پس از بحث و گفت‌وگو، سرانجام فرماندهان یگان‌ها مانور عملیاتی از 5 ضلعی در شلمچه تا جزیره سهیل در مقابل جزیره مینو را پذیرفتند. آن‌ها پذیرفتند زمین شلمچه بر زمین مقابل جزیره مینو ترجیح دارد.

اهمیت زمین دو طرف اروند و ابوالخصیب و نیز تاکتیک ویژه برای عبور از تنگه مورد قبول واقع شد. از نیمه دوم مهر، کار آماده‌سازی منطقه عملیات با جدیت پیگیری شد. در حین این پیگیری و پیشبرد امور، بحث مانور باز هم مطرح شد و سرانجام در آذر با دریافت نظرات و مسائل جدید طی جلسه‌ای خط جدید کاری به نیروی زمینی سپاه ابلاغ شد.

مطابق آخرین تصمیم‌گیری و جمع‌بندی وضع موجود برای انجام عملیات کربلای 4 چهار زمین شلمچه، ابوالخصیب، منطقه مقابل جزیره ام‌الرصاص و جزیره مینو انتخاب شد.

این عملیات در ساعت 22:30 سوم دی‌ سال 1365 آغاز می‌شد. به‌همین خاطر، غواص‌های خودی ساعاتی قبل به درون آب رفته و به سمت خط دشمن حرکت کردند. در این حین نیروهای دشمن که کاملا آماده و هوشیار بودند ضمن پرتاب منور، با تیربار و خمپاره به طرف نیروهای خودی شلیک کنند.

عملیات خارج از کنترل و هدایت فرماندهی قرار گرفت و قبل از هر دستوری، یگان‌ها با توجه به نوع وضعیت و هوشیاری و عکس‌العمل دشمن به‌محض رسیدن به ساحل، درگیری را آغاز کردند. رمز عملیات – یا محمد (ص) – حدود ساعت 22:45 اعلام شد و نیروهای عمل‌کننده فقط توانستند در جزایر سهیل، قطعه، ‌ام‌الرصاص، ‌ام‌البابی و بلجانیه نفوذ کنند و در بعضی مناطق نیز به‌صورت موضعی رخنه کنند.

در مقابل، نیروهای دشمن با پرتاب پی‌درپی منور و اجرای چند مورد بمباران کنار نهر عرایض (عقبه برخی از یگان‌ها) و همچنین اجرای آتش مؤثر روی رودخانه اروند، عملا سازمان غواص‌ها و نیز نیروهای موج دوم و سوم را به هم زد به‌طوری‌که نیروهای یگان‌های مجاور بعضا پراکنده شده و اغلب نمی‌توانستند روی هدف عمل کنند.

جزیره ام‌الرصاص و نوک بوارین از مناطق حساس عملیات بودند که با وجود تلاش بسیار برای تصرف آن به دلیل هوشیاری دشمن امکان ادامه درگیری را از دست داد. دشمن با شلیک پر حجم تیربار روی آب، از عبور نیروهای خودی از تنگه ‌ام‌الرصاص – بوارین جلوگیری کرد.

علاوه بر آن به دلیل حساسیت دشمن نسبت به ام‌الرصاص، پدافند ارتش بعث از 9 رده مانع طبیعی و مصنوعی بهره‌مند بود به‌طوری‌که هرگاه از هر خط عقب رانده می‌شد، در خط بعدی که نسبت به خط قبلی اشراف و تسلط داشت، مقاومت کرد.

در این حال، با توجه به هوشیاری دشمن، امکان ادامه عملیات میسر نبود، لذا به‌منظور حفظ قوا و طراحی مجدد عملیات آتی، از ادامه نبرد جلوگیری شد.

در تقویم خورشیدی مناسبت‌های دیگری از جمله حضور یپرم خان به همراه یارانش در ساختمان مجلس شورای ملی و اخراج نمایندگان دومین دوره مجلس، قفل در مجلس و صدور دستور ممنوعیت ورود به ساختمان مجلس در سال 1290، زادروز پایه‌گذار نقشه ‌نگاری نوین در ایران در سال 1300، روز ثبت احوال، برکناری عبدالحسین تیمورتاش وزیر درباره پهلوی، حصر خانگی او در بیرون دروازه باغشاه و انحلال وزارت دربار در دوره رضا شاه در سال 1311، تصویب قانون مطبوعات در سیزدهمین دوره مجلس شورای ملی، لغو امتیاز روزنامه‌ها و مجلات و تعیین مجازات‌های سنگین برای مدیران و نویسندگان مطبوعات در سال 1321، تغییر نام «اداره نگهبانی» به «ژاندارمری» در سال 1325، درگذشت حبیب‌الله سلطان آبادی عراقی معروف به شیخ حبیب‌الله ذوالفنون از دانشمندان ریاضی، هیات، نجوم و مستخرج تقویم در 88 سالگی در سال 1326، برگزاری مراسم هزار و صدمین سال تولد رودکی در سال 1337، درگذشت استاد شیخ حبیب‌الله ذوالفنون منجم و شاعر معاصر در سال 1326، تشکیل کمیسیون مطبوعات در وزارت کشور در سال 1331، ‌ درگذشت سید محمدصادق طباطبایی پسر آیت‌الله سید محمد طباطبایی یکی از سه رهبر نهضت مشروطه در سال 1340، سفینه آپولوی 8 حامل فضانوردان آمریکایی به نزدیکی ماه رسید در سال 1347، امضای قرارداد احداث چهارمین کارخانه نورد در سال 1349، تیرباران 6 قاچاقچی مواد مخدر در رضائیه و زنجان با حکم دادگاه نظامی در سال 1349، ‌ امضای موافقت‌نامه فلات قاره بین ایران و بحرین در سال 1349، نصب اعلامیه «چرا حسین قیام کرد؟ شهید راه آزادی» در آموزشگاه عالی پرستاری دانشگاه اصفهان در سال 1356، نصب اعلامیه سخنرانی امام که 4 آبان 1343 در اعتراض به قانون کاپیتولاسیون در مجلس شورای ملی تصویب شد در دانشسرای راهنمایی تحصیلی آبادان در سال 1356 و راه‌اندازی اولین مرکز اطلاعات رادیو نجوم ایران در سال 1374 به ثبت رسیده است.

رویدادهای مهم این روز در تقویم قمری به این شرح است: درگذشت محسن بن علی تنوخی ادیب، شاعر و مورخ مشهور مسلمان در سال 384، رحلت عالم ربانی آیت‌الله سید محمدحسن میرجهانی در سال 1413.

مهمترین رویدادهای تقویم میلادی در این روز شامل:

اختراع گرامافون – 1878

توماس آلوا ادیسون در طول عمرش ابتکارات و ابداعات فراوانی داشت. یکی از این اختراعات، گرامافون یا دستگاه سخنگو نام داشت که آن را پس از آزمایش‏های بسیار در 23 دسامبر 1878 اختراع کرد.

گرامافون دارای صفحه‌های دایره‏ ای با پوشش نازکی از ورقه فلز قلع بود که ادیسون آن را با دست می‏‌چرخاند. طرز کار گرامافون به این شکل بود که هنگامی که گوینده در لوله ضبط کننده حرفی می‏‌زد، ارتعاشات مکانیکی تولید می‏‌شد و سوزنی این ارتعاشات را به ورقه قلعی منتقل می‏‌کرد. اثرات سوزن بر صفحه قلع نمایش‏گر زیری و بمی صدا بود. برای تکرار صدای ضبط شده، سوزن دیگری در خطوط به جای سوزن اولی به کار برده می‏‌شد تا صدا را که در لوله ضبط کننده، ثبت شده بود دوباره تولید کند.

در این حال اگر چه صدا تغییر می‏‌کرد ولی قابل تشخیص بود. گرامافون اولیه ادیسون که با دست کوک می‏شد هم‏ اکنون در موزه نیویورک امریکا قرار دارد.

امروزه دستگاه‏های گرامافون و ضبط صوت، صدای انسان را به همان صورت که هست ضبط می‌کنند اما بی‌تردید از ارزش اختراع ادیسون نکاسته است.

شکست خاندان هاشمی و تسلط ابن سعود بر عربستان- 1925

بعد از فروکش کردن قیام وهابیان در نیمه نخست قرن 19 آنان به تحریک دشمنان امپراتوری عثمانی مشغول شدند. در اوائل قرن بیستم، عبدالعزیز ابن عبدالرحمان ابن سعود به عنوان رئیس یکی از قبایل حجاز تصمیم به تسخیر بخش ‏هایی از مناطق تحت حاکمیت عثمانی گرفت که به نظر وی، سرزمین ‏های غصب شده بود.

او در سال 1906 بعد از تصرف ریاض خود را رئیس آن منطقه خواند و در نتیجه، حاکمان عثمانی، منطقه احساء در شرق عربستان را به وی واگذار کردند سپس دامنه تصرفاتش را گسترش داد.

در سال 1924 شریف حسین امیر مکه که از خاندان هاشمی بود خود را خلیفه نامید و عبدالعزیز نیز به بهانه غصب عنوان به جنگ او رفت و توانست مقامات محلی و روحانیون وهابی را با خود همراه کند.

او در 23 دسامبر 1925 خاندانِ هاشمی را شکست داد و در 8 ژانویه 1926 خود را پادشاه حجاز خواند. پادشاهی عربستان در تاریخ 18 سپتامبر 1932 تاسیس شد.

درگذشت مخترع مسلسل کلاشنیکوف- 2013

«میخائیل کلاشنیکوف» در سال 1919 در شمال روسیه در روستایی به نام سیبری در خانواده‌ای فقیر متولد شد. سطح تحصیلات وی پایین بود به طوری که نتوانست دوران متوسط را طی کند.

در جوانی وارد ارتش شوروی شد. در سال 1941 طی یکی از حملات ارتش شوروی به نیروهای آلمان نازی در شهری به نام تانکش مجروح و در بیمارستان بستری شد. او در بیمارستان تصمیم گرفت با در هم آمیختن ویژگی‌ها و کاربردهای سلاح آمریکایی ام1 گرند و تفنگ آلمانی اس‌تی‌جی 44 یک تفنگ خودکار طراحی و تولید کند.

ساخت این سلاح در سال 1947 تکمیل و پس از آن در سال 1951 به طور رسمی وارد ارتش شوروی شد. میخائیل کلاشنیکف بیست و اندی ساله بود که کمی بعد از جنگ جهانی دوم تفنگ «AK-47» را ابداع کرد.

از آغاز تولید کلاشنیکف تاکنون بیش از 100 میلیون قبضه از مدل آ-کا-47 در کارخانه تولید این سلاح در شهر ایژوسک روسیه و یا سایر کشورها با مجوز قانونی و یا به طور غیر قانونی ساخته شده است.

میخائیل کلاشنیکوف سازنده اسلحه کلاشنیکوف گفت: «اسلحه کلاشنیکوف را برای جلوگیری از پیشروی آلمان به شوروی ساختم و قصد نداشتم این اسلحه در عملیات تروریستی مورد استفاده قرار گیرد.»

کلاشنیکوف 86 ساله ادامه داد: هر وقت در تلویزیون می‌دیدم اسلحه‌ای که برای دفاع از سرزمین مادریم ساختم در دستان اعضای القاعده و گروههای تروریستی است، از خود می‌پرسم چطور این اسلحه بدست آنها رسیده است؟»

کلاشنیکف در 90 سالگی از بیماری قلبی رنج می برد و در ماه ژوئن 2013 در بیمارستان مرکزی مسکو تحت مداوا قرار گرفت. پس از بهبودی نسبی در ماه سپتامبر 2013 به ایژوسک مرکز جمهوری اودمورتی روسیه بازگشت اما از 17 نوامبر 2013 بار دیگر در بیمارستان بستری شد.

میخائیل کلاشنیکف دوم دی 1392 برابر 23 دسامبر 2013 در سن 94 سالگی در شهر ایژِوِسک، در نزدیکی کوه‌های اورال درگذشت.

در تقویم میلادی مناسبت‌های دیگری چون ترجمه انجیل از زبان لاتین به آلمانی به ابتکار مارتین لوتر در سال 1521، اختراع لاستیک مصنوعی در سال 1932، اعدام ژنرال هیدْکی تویو نخست‌وزیر وقت ژاپن پس از جنگ جهانی دوم در سال 1948 و اعدام لاوْرنتی بِرْیا سیاست‌مدار سفاک و رئیس دستگاه امنیتی شوروی در سال 1953، روز ملی ژاپن و روز پیروزی در مصر 1956 به ثبت رسیده است.

منبع: ایسنا