عبور از دروازه تاریخ با انتصاب دست‌نشانده روسیه در خزانه‌ ایران

به گزارش ایسنا، امروز 15 دی 1403 خورشیدی به اهم مناسبت‌ها و اتفاقات تاریخی این روز می‌پردازیم.

انتصاب دست‌نشانده روسیه در راس خزانه‌ کل- 1290

در پی اولتیماتوم دولت روسیه به نخست‌وزیر وقت ایران مبنی بر عزل “مورگان شوستر” آمریکایی از سمت خزانه‌داری کل کشور و اخراج وی از ایران، دولت ایران در حالی که قوای روس در شهرهای آذربایجان ایران به قتل، غارت و کشتار مردم مشغول بودند، به ناچار در برابر خشونت دولت تزاری تسلیم شد و به خدمت مستشاران آمریکایی پایان داد.

دولت روس که هنوز هم به این موفقیت قانع نبود در ادامه نخست‌وزیر وقت ایران را مجبور کرد تا مجلس شورای ملی را منحل و مطبوعات را توقیف کند و رئیس بلژیکی گمرکات ایران را که دست‌نشانده خود بود، به‌جای مورگان شوستر خزانه‌دار کل ایران کند.

ابوالقاسم ناصرالملک که چهار سال نایب‌السلطنه ایران بود، “موسیو مرنار” بلژیکی را به این سمت برگزید.

تعطیلی دانشگاه‌ها در اعتراض به سفر “کارتر” به ایران- 1356

دانشجویان مسلمان در اعتراض به سفر جیمی کارتر رئیس‌جمهور وقت آمریکا به تهران، به مدت سه روز بر سر کلاس‌ها حاضر نشدند و دانشگاه را به تعطیلی کشاندند. دانشجویان انقلابی با درکی درست از اوضاع ایران و جهان و دخالت‌های ناروای ابرقدرت‌ها به‌ویژه آمریکا در امور ایران، این بار با تعطیل کردن دانشگاه ‌ها، صدای اعتراض خود را به گوش جهانیان رساندند.

عملیات هویزه به فرماندهی ارتش- 1359

در حالی که بیش از 3 ماه از تجاوز سراسری ارتش رژیم بعث عراق به میهن اسلامی‌مان می‌گذشت، دشمن با خوی تجاوزگری و توحش، فجایعی در مناطق اشغالی مرتکب شد که روی ستمگران تاریخ را سفید کرد.

ایران در پاسخ به این جنایت عملیات کلاسیکی را طرح‌ریزی و اجرا کرد. در این عملیات، تعدادی از رزمندگان شهادت‌طلب با اصرار زیاد، خود را در صف نیروهای عمل‌کننده قرار داده و با هماهنگی با زره‌پوشان ارتش جمهوری اسلامی ایران، عملیات را آغاز کردند. دشمن پس از پیروزی در عملیات قبلی در دزفول، هرگز تصور نمی‌کرد که ایران بتواند حمله‌ای دیگر را تدارک ببیند.

در ساعات اولیه این حمله، در میان ناباوری نیروهای دشمن، تمامی خاکریزهای خط مقدم دشمن تسخیر شد و قوای اسلام به خطوط پشت جبهه دشمن تسلط پیدا کردند.

این عملیات با وجود پیروزی‌ها و پیشروی‌های اولیه به علت عدم پشتیبانی و کمبود مهمات از یک طرف و آمادگی بالای دشمن از دیگر سو، به نتایج مطلوب نرسید و دشمن در تاریخ 16 آذر 1360 تمامی شهر هویزه را بار دیگر به اشغال خود درآورد.

آزادسازی هویزه اما بار دیگر در عملیات بیت‌المقدس هم زمان با آزادسازی خرمشهر انجام شد.

در تقویم خورشیدی مناسبت‌های دیگری چون معرفی وزرای کابینه به محمدعلی شاه توسط شیرالسلطنه صدراعظم وقت در سال 1287، ورود نجفقلی خان صمصام‌السلطنه بختیاری با 3 هزار نفر سوار بختیاری به اصفهان در سال 1287، خودکشی امان‌الله میرزا ضیاءالدوله در کنسولگری انگلیس در تبریز در سال 1290، موافقت ناصرالملک با استعفای صمصام‌السلطنه از صدراعظمی در سال 1291، اعلام جنگ به انگلیس و ورود رضا قلی‌خان نظام‌السلطنه حکمران بروجرد و لرستان و خوزستان با قوای خود به کرمانشاه در سال 1294، ارائه طرح تخلیه ایران از نیروهای روس و ترک توسط لئون تروتسکی در سال 1296، درگذشت پروفسور ادوارد برون مستشرق و ایران شناس معروف و استاد زبان فارسی و عربی در دانشگاه کمبریج و صاحب تا‌لیفات عدیده در زبان و فرهنگ و ادب فارسی در لندن در سال 1304، انتصاب سیدحسن تقی‌زاده وزیر سابق مالیه کشور به عنوان وزیر مختار ایران در فرانسه در سال 1312، رحلت عالم ربانی آیت ‌اللَّه میر سیدمحمد مدرس نجف‌آبادی در سال 1318، انتصاب علی منصور نخست‌وزیر سابق به استانداری خراسان در سال 1320، صدور دستور شروع انتخابات هجدمین دوره مجلس شورای ملی از طریق ابلاغ بخشنامه وزارت کشور به استانداری‌ها در سال 1332، افتتاح فرودگاه جدید یزد در سال 1348، تعطیلی بازار تهران در حمایت از اعلامیه آیت‌الله خوانساری در سال 1350، انتصاب دکتر احمد حجتی به ریاست کل گمرک و معاون وزیر دارایی به جای سپهبد آزموده در سال 1353، شهادت سرلشکر منصور ستاری فرمانده نیروی هوایی در سانحه سقوط هواپیما در سال 1373 و درگذشت آیت ‌الله اژه‌ای از علمای بزرگ اصفهان در سال 1389 به ثبت رسیده است.

رویدادهای مهم این روز در تقویم قمری به این شرح است:

درگذشت شیخ اشراق- 587

ابوالفتح یحیی بن حَبَش سُهرِوَردی ملقب به شهاب الدین از بزرگان فلاسفه و حکمای اسلامی است که در فقه، حدیث و دیگر علوم متداول زمان، مهارت داشت. وی حکمت و اصول فقه را از مجدالدین جبلی آموخت و از اساتید دیگر نیز بهره برد.

شیخ شهاب‌الدین سالک مسلک اشراق بود که مبتنی بر ذوق، کشف، شهود و اشراقات انوار قلبی است. او این مبانی را مطرح و منتشر کرد و به سیر و سلوک پرداخت. در طریقه‏ اشراق، عقل و استدلال برای رسیدن به حقایق کافی نیست بلکه سیر و سلوک عرفانی نیز برای رسیدن به معرفت ضروری به شمار می‏‌رود.

این عارف مسلمان سرانجام به حَلَب رفت و از لحاظ علمی بر علمای آن سامان برتری جست و مورد لطف حاکم منطقه قرار گرفت اما دیدگاه‏های فلسفی و عرفانی سهروردی باعث خشم مخالفان وی شد.

بدگوییِ علمای حَلب از شیخ، حاکم را به قتل سهروردی مصمم کرد و سرانجام او را در 36 یا 40 سالگی به قتل رساند. البته شکل قتل وی به صُوَر مختلف نقل شده است. حاکم پس از مرگ شیخ پشیمان شد و مسبّبان این عمل را مجازات کرد.

سهروردی با وجود عمر کوتاه خویش کتاب‏های متعددی به فارسی و عربی نوشته است که از آن میان می‏توان به حکمةُ الاشراق، المبدا و المعاد به عربی و آواز پر جبرییل و عقل سرخ به زبان فارسی اشاره کرد.

در تقویم قمری مناسبت‌های دیگری چون درگذشت “محمد بن علی واسطی” معروف به “ابن معلم” شاعر مسلمان در سال 592، رحلت فقیه، محدث و حکیم جلیل آیت‌اللَّه ملاعلی علیاری در سال 1327 و رحلت عالم بزرگوار و رجالی کبیر شیعه آیت‌اللَّه سید محسن امین عاملی در سال 1371 به ثبت رسیده است.

رویدادهای مهم این روز در تقویم میلادی به این شرح است:

همایش “خلع ید” در اروپا- 1073

به پیشنهاد پاپ گِریگوری هفتم رهبر مسیحیان جهان همایش “خلع ید” در چهارم ژانویه 1073 با حضور نمایندگان مذهبی کشورهای مسیحی برگزار شد.

در این همایش مقرر شد از پادشاهان کشورهای مسیحی درباره نصب مقاماتِ روحانی مسیحی، خلع ید شود. تا آن زمان، پادشاهان علاوه بر این که قدرت سیاسی را در دست داشتند، می‏‌توانستند اسقف کلیساها را نیز عزل و نصب کنند.

این مسئله کلیساها را در خدمت مصالح و منافع قدرت‏مندانی قرار داده بود که به فساد، استبداد، ستمکاری و بی‏‌عدالتی، معروف بودند و مقامات روحانی کلیساها به واسطه این وابستگی توجیه کننده اعمالِ شاهان شده بودند.

این مصوبه با واکنش شدید پادشاهان اروپایی روبرو شد و جنگ‏های طولانی و خونین بین پیروان پاپ‏ها و سلاطین اروپایی آغاز شد.

کنفرانس سیاسی “دارالبیضاء” در مراکش- 1961

در چهارم ژانویه 1961 کنفرانس سیاسی دارالبیضاء با شرکت الجزایر، غنا، گینه، مالی، مراکش، سوریه، یمن و مصر به منظور ایجاد یک بلوک سیاسی افریقایی در شهری به همین نام دارالبیضاء در مراکش تشکیل شد.

هدف از تشکیل این کنفرانس ایجاد یک فرماندهی نظامی آفریقایی بود و بر اساس طرح اعلام شده، سازمانی شبیه ناتو، دفاع مشترک و سیاست‏های هماهنگ را تامین می‏‌کرد.

هم‏چنین قرار بود بازار مشترک آفریقا تشکیل شود. با وجود این، مصوبات کنفرانس دارالبیضاء، در آن زمان، عملا پیگیری نشد. گرچه در سال‏های بعد، برخی موارد، اجرایی شد.

در تقویم میلادی مناسبت‌های دیگری چون زادروز نیوتن، کاشف جاذبه در سال 1643، درگذشت “هانری بِرِگْسون” فیلسوف شهیر فرانسوی در سال 1941، روز ملی و استقلال “میانمار” از استعمار انگلستان در سال 1948، مرگ “توماس الْیوت” شاعر بزرگ انگلیسی – آمریکایی در سال 1965 و مرگ کامو نویسنده فرانسوی در سال 1960 به ثبت رسیده است.

منبع: ایسنا