عبور از دروازه تاریخ؛ از غرق قایق ایرانی تا مرگ مصطفی آتاتورک

به گزارش ایسنا، امروز 20 آبان 1403 خورشیدی به اهم مناسبت‌ها و اتفاقات تاریخیِ این روز می‌پردازیم.

ارتحال ملااحمد خویینی قزوینی- 1268

ملااحمد بن مصطفی خویینی قزوینی معروف به ملاآقا در حدود سال 1210 در روستای خویین در استان زنجان به دنیا آمد. وی پس از تحصیل علوم اولیه راهی قزوین شد و پس از چندی برای ادامه تحصیل به اصفهان عزیمت کرد.

ملا آقا پس از آنکه از درس مشایخ اصفهان بهره برد، به قصد فراگیری مدارج بالاتر علوم، راهی عتبات عالیات شد و در آنجا اقامت کرد و به تدریس و فتوی اشتغال یافت. از این فقیه و محدث امامی آثاری بر جای مانده که معراجُ الوصول الی علم الاصول در 2 جلد، اللَّوامع در فقه در 3 جلد و مِرآةُ المراد در علم رجال از آن جمله‌اند.

این عالم بزرگ در 20 آبان 1268 در 68 سالگی دار فانی را وداع گفت.

درگذشت آیت‌الله سید ابوالفضل خسروشاهی- 1365

سید ابوالفضل در سال 1281 در خاندانی عالم‌پرور و از پدری فقیه به دنیا آمد. وی پس از سال‌ها تحصیل در تبریز و نجف به مقام عالی اجتهاد و فقاهت دست یافت و در دوران اختناق رضاخانی در تبریز و در کنار پدر به تبلیغ احکام و تعلیم و تربیت و ارشاد مردم پرداخت.

آیت‌الله خسروشاهی در جریان حاکمیت دموکرات‌ها در آذربایجان در سال 1324 علیه حاکمان وابسته به شوروی در تبریز مبارزه کرد به طوری که طرح ترور ایشان و سید احمد برادر مجتهدش طراحی شد و قبل از اجرا، حکومت دمکرات‌ها از بین رفت و ایشان بار دیگر به وظایف دینیش بازگشت.

او در راه ابلاغ احکام الهی و نشر اندیشه‌های دینی بارها از طرف عمّال حکومت پهلوی در تبریز مورد اذیت قرار گرفت اما همواره بر سر ایمان و اعتقادش استوار ماند تا این‌که در 20 آبان 1365 در 64 سالگی وفات یافت و در تبریز به خاک سپرده شد.

از ایشان کتابی به اسم «نهج‌البیان» به یادگار مانده است.

تصویب کلیات برنامه سوم توسعه- 1378

کار بررسی لایحه برنامه سوم توسعه که در مجلس شورای اسلامی مطرح شد بعد از بحث مخالفین و موافقین و توضیحات مُخبر کمیسیون اصل رسیدگی به لایحه مذکور و همچنین توضیحات رییس سازمان برنامه و بودجه نسبت به کلیات مورد رای‌گیری قرار گرفت و با اکثریت قاطع نمایندگان در 20 آبان 1378 به تصویب رسید.

موافقان لایحه برنامه سوم توسعه، لحاظ شدن سیاست‌های رهبری در تمام زمینه‌ها، اصلاح ساختار اداری کشور، ادامه برنامه‌های حمایتی و رسیدگی به اقشار کم درآمد و آسیب‌پذیر جامعه، روان سازی قوانین بازرگانی برای جهش صادرات، حذف انحصارات در بخش خدمات و تولیدات و اصلاح نظام ارزی را از جمله نقاط قوت برنامه ذکر کردند. همچنین مخالفان لایحه برنامه سوم توسعه، افزایش قیمت فرآورده‌های انرژی و اثرات تورّمی آن در جامعه، ابهام در مساله خصوصی سازی، مشخص نبودن مکانیزم ایجاد اشتغال، مشخص نشدن راهکار اصلاح ساختار اداری، عدم توجه لازم به مشکلات جوانان، تورم‌زا بودن و بی‌توجّهی به طرح‌های جدید و کاهش خرید مردم را از نقاط ضعف برنامه معرفی کردند.

شهادت سردار طهرانی‌مقدم- 1390

حسن در 6 آبان 1338 در محله سرچشمه تهران متولد شد. او در اولین روزهای تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عضویت این نهاد درآمد. با آغاز تهاجم سراسری ارتش بعث عراق به کشورمان، نخستین فرمانده توپخانه سپاه و بنیانگذار واحد توپخانه در سپاه شد.

مسئولیت واحد توپخانه سپاه بعد از طهرانی‌مقدم به حسن شفیع‌زاده سپرده شد.

طهرانی‌مقدم پس از جنگ وظیفه مدیریت پروژه ساخت موشک در واحد موشکی سپاه را بر عهده گرفت. با پایان جنگ وارد حوزه تحقیقات و توسعه فعالیت‌های موشکی در سپاه پاسداران شد و به یگان موشکی سپاه پاسداران رفت و مسؤولیت این یگان را برعهده گرفت. سردار طهرانی‌مقدم همچنین در تشکیل و بنیان‌گذاری فرماندهی موشکی سپاه پاسداران نقش تاثیرگذار داشت.

او همچنین مدتی مسؤولیت ریاست سازمان جهاد خودکفایی سپاه را برعهده داشت.

سردار طهرانی‌مقدم سرانجام بر اثر انفجار در پادگان امیرالمومنین در شهرستان ملارد به همراه جمعی دیگر از پرسنل سپاه به شهادت رسید.

در تقویم هجری شمسی مناسبت‌های دیگر چون شاه ایران برای تشیع جنازه دوگل عازم پاریس شد در سال 1349، در اطراف شیراز زلزله خسارات زیادی وارد کرد در سال1352، در حریق لوله‌های نفتی ایذه 7 نفر سوختند در سال 1352، یک قایق ایرانی با 37 مسافر در آبهای شط العرب غرق شد در سال 1354، تحریکات علیه کابینه صمصام السلطنه همه جانبه شد در سال 1291. در این سال مردم و روزنامه ها خواستار حکومت سعدالدوله شدند، دکتر محمد مصدق‌السلطنه وزیر مالیه به موجب ماده واحده مجلس شورای ملی برای مدت 3 ماه اختیاراتی برای اصلاحات تشکیلات وزارت مالیه گرفت در سال1300، کانون وکلای عدلیه تشکیل و آغاز به کار کرد. این کانون یکی از ادارات تابعه وزارت عدلیه در سال 1309 بود، محمد نادرشاه پادشاه افغانستان به دست عبدالخالق نامی به هنگام توزیع جوائز در مدارس نظام به قتل رسید در سال 1312. به دنبال این حادثه فرزند 19 ساله وی به نام محمد ظاهر شاه که در پاریس در رشته کشاورزی تحصیل می‌کرد به تخت سلطنت نشست، جعفرقلی اسعد (سردار اسعد) وزیر جنگ که در معیّت رضا شاه برای مراسم اسب دوانی به شمال رفته بود در بابل توسط سرهنگ سیاسی رئیس اداره تامینات بازداشت و تحویل زندان قصر گردید در سال 1312.

مهمترین رویدادهای هجری قمری

درگذشت آیت‌الله محمدابراهیم کرباسی ملقب به حاجی کرباسی عالم و فقیه برجسته- 1262

حاج ابراهیم بن محمد حسن خراسانی کاخی معروف به حاجی کرباسی در سال 1180 در اصفهان به دنیا آمد. پس از فراگیری دروس مقدماتی برای تکمیل تحصیلات به نجف اشرف رفت.

فقه و اصول و دیگر علوم دینی را از علامه بَحرُالعُلوم و شیخ جعفر کاشِفُ الغطاء و دیگر بزرگان فرا گرفت. او بسیار محتاط بود و تنها به اصرار میرزای قمی رساله نوشت.

اشاراتُ الاصول، شَوارَعُ، الهِدایه و مِنهاجُ الهِدایه از تالیفات ایشان است.

حاجی کرباسی در سال 1262 در 82 سالگی در اصفهان وفات یافت و در مسجد حکیم ی که سال‌ها در آن درس می‌داد به خاک سپرده شد.

رحلت آیت‌الله سید محمدباقر خوانساری- 1313

میرزا محمدباقر خوانساری از علمای بزرگ قرن 14 هجری فقیه، اصولی، محدث، رجالی، ادیب و محقق بود. وی ریاست علمی و مذهبی اصفهان را داشته و دارای تالیفات متعددی از جمله روضاتُ الجنّات، اُرجوزَه و قُرةُالعین است.

درگذشت شیخ محمد عبده مصری- 1323

شیخ محمد بن عبده بن حسن خیراللَّه مصری، مفتی دیار مصر معروف به عبده در اواسط قرن 13 به دنیا آمد. وی که دارای هوشی بالایی بود بعد از تحصیل علوم اولیه در دانشگاه الازهر به شاگردی سید جمال‌الدین اسدآبادی درآمد و منطق، کلام و فلسفه آموخت.

شیخ محمد عبده مورد توجه خاص سید جمال قرار گرفت. بعدها به علت شرکت در جریانات سیاسی به سوریه تبعید شد و از آن جا به پاریس رفته و با سید جمال ملاقات کرد. از آن پس راهی مصر شد و مفتی آن دیار شد.

شیخ محمد عبده به همراه سید جمال‌الدین اسدآبادی عالم اسلام را محتاج پاره‌ای اصلاحات می‌دانست و در قطع دست استکبار انگلستان کوشید. عبده مانند سید جمال به دنبال آن بود که ثابت کند اسلام توانایی دارد که به صورت یک مکتب و یک ایدئولوژی، راهنما و تکیه‌گاه اندیشه‌ جامعه‌ اسلامی قرار گیرد و آن‌ها را به عزت دنیایی و سعادت اخروی برساند.

او سعی داشت فلسفه‌های دنیایی و اجتماعی اسلام از قبیل نماز، روزه، حج، زکات و انفاق تبیین و استحکام اصول اخلاقی اسلام را روشن کند.

عبده در عین حال در دو زمینه با سید جمال اختلاف نظر داشت. یکی این که سید جمال، انقلابی فکر می‌کرد و عَبدُه طرفدار اصلاح تدریجی بود. دیگر این که سید، مبارزه با استبداد و استعمار را در راس برنامه‌های خود قرار داده بود و معتقد بود اول باید ریشه‌ این اُم‌الفساد را کند و دور انداخت ولی عبده آموزش و تربیت دینی جامعه را مقدم بر آموزش و پرورش سیاسی می‌دانست.

از این اندیشمند و مبارز مسلمان مصری آثاری به جای مانده است که اصلاحُ المَحاکمِ الشَّرعیة و تفسیر القرآن مهمترین آنهاست.

مهمترین رویدادهای تقویم میلادی

مرگ بنیانگذار لائیک در ترکیه- 1938

مصطفی کمال پاشا معروف به آتاتورک (پدر ترک‌ها) در 30 ژانویه سال 1881 به دنیا آمد. وی از جوانی وارد نظام شد و در سال‌های 1911 به بعد در جنگ علیه ایتالیا در لیبی و سپس جنگ بالکان حضور داشت اما بزرگ‌ترین پیروزی نظامی او که موجب شهرت و محبوبیتش در میان نظامیان ترک شد، شکست دادن نیروهای فرانسه و انگلیس در نبرد گالیپولی در سال 1915 بود.

او بعد از این جنگ در مراحل نهایی جنگ جهانی اول در قفقاز و روسیه جنگید و پیروزی‌هایی به دست آورد. آتاتورک پس از جنگ جهانی اول در راس افسران جوان ناسیونالیست طی کودتایی، امپراتوری عثمانی را منحل کرد و با تشکیل دولت موقت انقلابی در آنکارا، جمهوری ترکیه را بنا نهاد.

مصطفی کمال سپس سلطنت و خلافت را در امپراتوری عثمانی که جز سرزمین کنونی ترکیه چیزی از آن باقی نمانده بود، لغو کرد و در سال 1923 به عنوان اولین رئیس‌جمهور ترکیه انتخاب شد.

سیاست کلی داخلی و خارجی حکومت آتاتورک عبارت بود از جدایی دین از سیاست، تاسیس حکومت لائیک در ترکیه، ایجاد نظام حقوقی و قضایی اروپایی در این کشور، اتخاذ سیاست بی‌طرفی در مناسبات بین‌المللی ترکیه به منظور حفظ استقلال کشور، پایه‌ریزی صنایع جدید مطابق الگوهای غربی، ترویج فرهنگ اروپایی و اتکا بر ناسیونالیسم و ملی‌گرایی ترکی.

آتاتورک در چارچوب سیاست اسلام‌زدایی خود که انگلیسی‌ها از وی طلب کرده بودند، پس از الغاء خلافت، وزارت شریعت و امور خیریه و دادگاه‌های مذهبی را منحل کرد.

تعطیلی و تمسخر زیارتگاه‌ها و اماکن مذهبی، قرار دادن اذان ترکی به جای عربی، منع استفاده از نام‌های خانوادگی عربی، تغییر نام اسلامبول به استانبول، قرار دادن روز یکشنبه به عنوان روز تعطیل، ممنوعیت هرگونه حرکت مذهبی، ممنوعیت استفاده زنان از حجاب اسلامی، استفاده از تقویم میلادی به جای تقویم قمری، کنار گذاشتن دین رسمی اسلام و تعیین حکومت سکولار، جای‌گزینی الفبای لاتین به جای الفبای ترکی از جمله اقدامات دین‌ستیزانه این عنصر خودباخته غرب بود.

تنها سفر خارجی رضا شاه در خرداد و تیر 1313 به ترکیه انجام شد که این سفر مشایعت هیاتی بزرگ و به مدت 38 روزه انجام شد. او بعد از بازگشت از ترکیه سیاست‌های سکولاریستی و دین‌ستیزانه‌اش را در ایران به مرحله اجرا درآورد.

آتاتورک چهار دوره رییس‌جمهور ترکیه شد و سرانجام پس از 15 سال زمام‌داری در 10 نوامبر 1938 در 57 سالگی مرد.

تاسیس اینترپل- 1923

پلیس بین‌الملل یا اینترپل سازمانی بین‌المللی برای مبارزه با مجرمان بین‌المللی و برقرار کردن امنیت عمومی در کشورهای عضو است. اینترپل نام کوتاه سازمان بین‌المللی پلیس جنایی است که در سال 1923 در وین پایتخت اتریش تاسیس شد.

هدف اصلی این سازمان همکاری بین پلیس کشورهای عضو و هماهنگ کردن مراجع قضایی این کشورها برای مبارزه با مجرمان و جرم‌های بین‌المللی بود.

مقر این سازمان در شهر لیون فرانسه است. این سازمان پس از سازمان ملل متحد بزرگترین نهاد بین‌المللی است.

تصویب قطعنامه 3379 و محکومیت رژیم صهیونیسم- 1975

«صهیونیسم» مشتق از نام کوه صهیون در بیت‌المقدس، رژیمی است که از اواخر قرن 19 میلادی برای ایجاد میهن یهودی تاسیس شد. مهم‌ترین ویژگی صهیونیسم برتری‌طلبی نژادی است و بنیاد و ریشه تمامی رفتار و کردار صهیونیست‌ها، اعتقاد عمیق به برگزیدگی قومی است.

صهیونیست‌ها معتقدند از دیگر اقوام و مذاهب برتر و ارزش‌مندترند و همه ثروت‌ها، قدرت‌ها و رهبری جهان باید در اختیار آنان باشد. این رژیم توسط انگلیس و آمریکا بعد از جنگ جهانی دوم بر اساس این اصل، دولت مجهول و غاصب اسرائیل را در غرب قاره آسیا و در جوار کشورهای سوریه، لبنان، اردن و فلسطین به صورت توده‌ای سرطانی شکل گرفت و خود را بر جغرافیای سیاسی کشورهای اسلامی تحمیل کرد.

مرام نژادپرستانه صهیونیزم در اجتماع رژیم اسرائیل مشهود است به طوری که بخشی از رژیم حقوقی این رژیم، بر مبنای قوانین نژادپرستانه شکل گرفته است.

مجمع عمومی سازمان ملل متحد تحت فشار افکار عمومی در تاریخ 10 نوامبر 1975 با صدور قطعنامه 3379 خود اعلام کرد که صهیونیسم یکی از گونه‌های نژادپرستی و تبعیض نژادی است.

صدور این قطعنامه و قطعنامه‌های مشابه گرچه موجودیت رژیم صهیونیستی را زیر سؤال می‌برد، اما در مقام عمل در رفتار این رژیم اشغال‌گر تاثیری نداشته است.

رژیم صهیونیستی پس از این قطعنامه نیز از ادامه روش نژادپرستانه خود دست برنداشت و آن را ادامه داد.

قطعنامه مذکور 16 سال بعد و در جریان کنفرانس صلح مادرید میان اعراب و اسرائیل، در اوایل نوامبر 1991 لغو شد.

تخریب دیوار برلین- 1989

با بهبود تدریجی مناسبات میان شرق و غرب در اواخر دهه 1980 میلادی زمینه فروپاشی دیوار برلین فراهم شد. در سال 1989 حکومت کمونیستی شوروی تصمیم گرفت دموکراسی‌سازی را به‌عنوان یک اصل در کشورهای اروپایی شرقی تحت نفوذ خود دنبال کند. اما در این میان اتفاقی افتاد که روند رو به پایان دولت آلمان شرقی را آغاز کرد.

دولت کمونیستی مجارستان درهای خود را بر روی غرب گشود. در 23 اوت 1989، مرزهای بین مجارستان و اتریش نیز باز شد. از آن‌جا که مهاجرت بین کشورهای کمونیستی ممنوع نبود ساکنان آلمان شرقی که مجاز به رفت‌وآمد به مجارستان بودند از طریق این کشور و چکسلواکی به آلمان غربی و سایر کشورهای اروپای غربی سفر کردند.

این مهاجرت‌ها طی یک ماه افزایش معناداری یافت به‌طوری که در ماه سپتامبر حدود 13 هزار نفر از اهالی آلمان شرقی به سمت مجارستان حرکت کردند تا بتوانند از طریق اتریش خود را به آلمان غربی برسانند. در پاییز همان سال، تظاهرات اعتراض‌آمیز مردم نسبت به دولت آلمان شرقی شدت گرفت تا این که در 18 اکتبر همان سال اریک هونکر، رهبر آلمان شرقی از سمت خود کناره‌گیری کرد و چند روز بعد ایگون کرنس جانشین او شد.

دولت جدید تصمیم گرفت به ساکنان برلین شرقی اجازه دهد تا برای سفر به برلین غربی تقاضای ویزا کنند. با اعلام این مطلب از سوی دولت ده‌ها هزار نفر از ساکنان برلین شرقی خود را به محل‌های مشخص شده رساندند تا از مرز عبور کنند و به برلین غربی بروند.

هجوم این جمعیت به کنار مرز ماموران و نگهبانان را دچار مشکل کرد. چرا که آن‌ها برای مقابله با چنین جمعیتی آمادگی نداشتند. لحظه به لحظه بر انبوه جمعیت اضافه می‌شد. سرانجام ماموران مرز را گشودند و مردم توانستند از آن عبور کنند. در آن طرف مرز، اهالی برلین غربی برای استقبال از همشهریان سابقشان جمع شده بودند. به این ترتیب 9 نوامبر 1989 به روز فروپاشی دیوار برلین تبدیل شد.

این دیوار ظرف روزها و هفته‌های بعد و توسط کسانی که از دیگر نقاط آلمان شرقی خود را به برلین رسانده بودند به تدریج خراب شد. فروریختن دیوار برلین، اولین قدم در راه اتحاد مجدد دو آلمان بود که سرانجام در سوم اکتبر 1990 صورت گرفت.

در تقویم میلادی مناسبت‌های دیگری از جمله تولد تولد فیلیپ برونلسکی هنرمند برجسته ایتالیایی در سال 1375، تولد یوهان شیلْلِر نویسنده و ادیب برجسته آلمانی در سال1759، در جریان جنگ جهانی دوم شهر کازابلانکا به دست نیروهای متفقین افتاد در سال1942، استعفای تریگوه لی اولین دبیر کل سازمان ملل متحد در سال 1952، مرگ لئونید برژنف رهبر پیشین اتحاد جماهیر شوروی سابق در سال 1982، تاسیس نیروی تفنگداران دریایی ایالات متحده آمریکا در سال 1775 و قطع ارتباط با کاوشگر مریخی فینیکس در سال 2008 درج شده است.

منبع: ایسنا