صعود شکننده تولید خودرو

تولید تجمیعی سالانه خودروهای سواری کشور در شرایطی نسبت به سال گذشته افت کرده که خودروسازان توانسته‌اند تیراژ ماهانه خود را افزایش دهند.طبق آخرین آمار اعلامی، سه خودروساز بزرگ و وابسته به دولت (ایران خودرو، سایپا و پارس خودرو)، در 9ماه امسال و نسبت به مدت مشابه سال گذشته با افت 6.5‌درصدی تولید محصولات سواری مواجه شده‌اند. با این حال، تولید ماهانه آنها –آذر به آبان- حدود 14‌درصد بالا رفته است.این آمار با توجه به گزارش ارسالی خودروسازان به سامانه کدال بورس، به دست آمده است و همچنان خبری از آمار تولید وزارت صنعت، معدن و تجارت نیست. این وزارتخانه از ابتدای امسال و پس از چند ماه که انتشار آمار تولید خودرو در کشور را از سر گرفته بود، بار دیگر آمار موردنظر را حبس کرد.

در حال حاضر، تنها مرجع دسترسی به آمار تولید خودروسازان، گزارش‌های ارسالی آنها به سامانه کدال بورس است. طبق گزارش‌هایی که سه خودروساز بزرگ به سامانه کدال بورس ارسال کرده‌اند، تولید تجمیعی سالانه آنها باز هم کاهش یافته، اما تیراژ ماهانه‌شان بالا رفته است. طی سال‌جاری تولید خودروهای سواری در بخش دولتی، نسبت به سال گذشته معمولا منفی بوده، اما تولید ماه به ماه افت‌وخیز داشته است، به نحوی که گاهی بالا و گاهی پایین آمده است.در کل اما اوضاع تولید خودروسازان وابسته به دولت در سال‌جاری مناسب نیست، چه آنکه نسبت به پارسال تیراژ کمتری به ثبت رسیده است.

افت تولید در سال‌جاری، دلایل مختلفی دارد که از جمله مهم‌ترین آنها، کمبود ارز، ضعف نقدینگی و چالش انرژی است. در ماه‌های ابتدایی سال و تا قبل از فرا رسیدن روزهای گرم و آغاز بی‌برقی‌های گاه به گاه، خودروسازان با کمبود ارز و ریال مواجه بودند. با فرا رسیدن روزهای گرم، چالش بی‌برقی نیز به مشکلات قبلی اضافه شد تا تولید بیشتر تحت فشار قرار گیرد.

خودروسازان در نهایت نیمسال نخست 1403 را با افت تولید نسبت به مدت مشابه سال گذشته پشت سر گذاشتند. پیش‌بینی کارشناسان و فعالان صنعت خودرو این بود که در نیمه دوم سال، روند تولید تغییر می‌کند و تیراژ بالا خواهد رفت. با این حال، ادامه مشکلات مربوط به کمبود ارز و نقدینگی، اجازه تحقق این هدف را نداد. به این دو چالش، مساله کمبود برق و گاز نیز با توجه به سرد شدن هوا، اضافه شد، به نحوی که خودروسازان در ماه گذشته مجبور به کاهش شیفت‌های تولید خود شدند و این وضع احتمالا طی ماه جاری و ماه بعد نیز کم و بیش ادامه خواهد داشت.

این وسط اما اتفاق مثبت برای تولید خودروسازان، اصلاح 30‌درصدی قیمت کارخانه‌ای محصولات‌شان در اوایل آذر بود. با توجه به اینکه یکی از دلایل اصلی افت تولید خودروسازان در سال‌جاری، کمبود نقدینگی ناشی از فریز قیمت بود، اصلاح قیمت میانگین 30درصدی کمک بزرگی به حل این چالش کرد. به نظر می‌رسد یکی از دلایل اصلی رشد تولید خودروسازان در آذر نسبت به آبان، همین اصلاح قیمت است، البته از این جهت که گفته می‌شود خودروسازان به عمد بخشی از توان تولید خود را به اصطلاح آف کرده بودند تا پس از اصلاح قیمت، آن را به کار گیرند. از همین رو، به نظر می‌رسد خودروسازان در آذر ماه و پس از آنکه به طور میانگین 30‌درصد به قیمت محصولات خود اضافه کردند، تا حد امکان تمام توان تولید خود را به کار گرفته‌اند و نتیجه آن، رشد 14 درصدی تیراژ نسبت به آبان است. از طرفی، تاثیر اصلاح قیمت بر بهبود نقدینگی خودروسازان نیز رفته رفته خود را نشان خواهد داد و این موضوع می‌تواند شوک مثبت دیگری به تولید آنها در سه ماه پایانی سال بدهد. البته حذف سامانه نیما و شکل‌گیری ارز تجاری، هزینه تولید خودروسازان را بالا خواهد برد، مخصوصا اینکه این روزها دلار نیز روندی افزایشی به خود گرفته و طبعا هرچه نرخ آن بالا رود، هزینه تولید در خودروسازی هم رشد خواهد کرد.در این شرایط، باید منتظر ماند و دید سیاستگذار اصلاح قیمت دیگری را به این زودی‌ها برای خودروسازان در نظر خواهد گرفت یا باز هم شاهد فریز قیمتی طولانی خواهیم بود.به هر حال با توجه به تداوم نسبی چالش‌های تولید از یکسو و بازه زمانی تنها سه ماهه تا پایان سال و افزایش هزینه‌های تولید (با توجه به ظهور ارز تجاری)، ممکن است خودروسازان راه سختی برای دستیابی به رشد تولید و حتی خروج از تولید منفی نسبت به سال گذشته داشته باشند. طبق هدف‌گذاری وزارت صمت، قرار بود تولید خودروهای سواری خودروسازان وابسته به دولت در سال‌جاری نسبت به پارسال 15‌درصد رشد کند و به بالای یک میلیون دستگاه برسد. این در حالی است که خودروسازان در 9 ماه امسال به نحوی پیش نرفته‌اند که نشان دهد به این هدف خواهند رسید. کل تولید محصولات سواری خودروسازان در 9 ماه امسال، 647‌هزار و 254 دستگاه بوده است. بنابراین در حالی که تنها یک فصل به پایان سال باقی مانده، 64‌درصد از برنامه مدنظر وزارت صمت در تولید خودروی سواری توسط شرکت‌های وابسته به دولت محقق شده است. اگر قرار بود خودروسازان طبق برنامه پیش بروند، باید تا پایان آذر بالغ بر 750‌هزار دستگاه محصول سواری تولید می‌کردند. در حال حاضر نیز اگر قرار است این برنامه محقق شود، آنها باید در3 ماه پایانی سال بیش از 350‌هزار دستگاه محصول را به تولید برسانند، اتفاقی که رخ دادن آن بعید به نظر می‌رسد.

تولید ماهانه متوسط موردنیاز برای تحقق تیراژ بالغ بر یک میلیون دستگاه محصول سواری، حدود 84‌هزار دستگاه است، در حالی که خودروسازان طی سال‌جاری معمولا بسیار کمتر از این رقم در ماه تولید داشته‌اند.نکته دیگر اینکه خودروسازان برای رسیدن به تولید پارسال در بخش سواری -881‌هزار دستگاه- باید 234‌هزار دستگاه محصول را در سه ماه پایانی تولید کنند، یعنی به طور متوسط ماهی 78‌هزار دستگاه.

جزئیات تولید 9 ماهه

بنابر آمار منتشرشده در سایت کدال، ایران‌‌‌‌‌‌‌‌‌خودرو در 9 ماه امسال 370‌هزار و 486 دستگاه انواع محصول سواری را به تولید رسانده که نسبت به مدت مشابه پارسال، افت 6درصدی را نشان می‌دهد.تولید ماهانه این شرکت اما با رشد بیش از 17‌درصد به 43‌هزار و 441 دستگاه رسیده است. ایران خودرو مانند گذشته بیشترین تولید خود را به مدل‌‌‌‌‌‌‌‌‌های پژو اختصاص داده است. این در حالی است که ایران‌‌‌خودرو در‌‌‌حال‌‌‌حاضر فقط پژو 207 را از این خانواده به تولید می‌‌‌رساند. این شرکت در بازه زمانی تحت بررسی، 122‌هزار و 569 دستگاه پژو را تولید کرده است. با توجه به تولید 9 ماه پارسال خانواده پژو، ایران‌‌‌‌‌‌‌‌‌خودرویی‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها در تولید اعضای این خانواده افت حدودا 42 درصدی داشته‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند.

در بین دیگر محصولات ایران‌‌‌‌‌‌‌‌‌خودرو، گروه سورن تیراژ 87‌هزار و 480 دستگاه را در 9 ماه امسال از خود به جا گذاشته است. با در نظر گرفتن تیراژ این گروه خودرویی در 9ماه پارسال، ایران‌‌‌خودرویی‌‌‌ها توانسته‌‌‌اند تولید در این گروه را 111‌درصد بالا ببرند. طبق آمار منتشره در سایت کدال، دنا نیز در 9ماه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته تیراژ بیشتری داشته است. ایران‌‌‌خودرو اعلام کرده در 9 ماه امسال 64‌هزار و 761 دستگاه دنا را به تولید رسانده است. بنابراین تولید دنا بیش از 2هزار دستگاه بالا رفته است.

اما دیگر محصول ایران‌‌‌‌‌‌‌‌‌خودرو به نام رانا 9ماه امسال را با افت پشت‌‌‌سر گذاشته است. طبق اطلاعات منتشر‌‌‌شده در کدال، تا پایان آذر امسال 12‌هزار و 934 دستگاه رانا در این شرکت به تولید رسیده است. بنابراین تولید رانا حدود 26‌درصد افت را به خود می‌‌‌بیند.

ایران‌‌‌خودرویی‌‌‌ها در 9 ماه امسال 10هزار و 750 دستگاه هایما را نیز مونتاژ کرده‌‌‌اند، حال آنکه در 9 ماه مشابه پارسال، تیراژ این مونتاژی چینی 15‌هزار و 455 دستگاه بود. بنابراین مونتاژ هایما بیش از 30‌درصد افت کرده است.

طبق آمار منتشره در کدال، ایران‌‌‌‌‌‌‌‌‌خودرو در 9 ماه امسال 49‌هزار و 437 دستگاه تارا تولید کرده است. تولید تارا نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد 46درصدی داشته است.از ایران‌‌‌‌‌‌‌‌‌خودرو بگذریم و سراغ گروه سایپا برویم؛ دومین خودروساز بزرگ کشور که بیشترین حجم از سبد محصولاتش در 9 ماه امسال نیز به خانواده ایکس 200 (تیبا، کوئیک و ساینا) اختصاص داشته است.طبق آمار منتشره در کدال، سایپا 200‌هزار و 162 دستگاه تولید داشته که نسبت به 9ماه پارسال 8درصد افت را نشان می‌دهد. تولید ماهانه این شرکت نیز بیش از 13‌درصد بالا رفته است.

سایپا در تولید ایکس 200 آمار 153‌هزار و 623 دستگاهی را طی 9 ماه سال‌جاری از خود به جا گذاشته است. با توجه به رقم تولید این گروه خودرویی در 9 ماه پارسال، تیراژ خانواده ایکس 200 حدود 14‌درصد افت را نشان می‌دهد. در این گروه خودرویی البته تیبا دیگر به تولید نمی‌‌‌رسد.در بازه زمانی تحت بررسی، سایپا همچنین توانسته 35‌هزار و 984 دستگاه شاهین را به تولید برساند. با این حساب، تولید شاهین نسبت به 9 ماه پارسال افت 4.4 درصدی داشته است.

دومین خودروساز ایران اما در بازه زمانی تحت بررسی، 17 دستگاه آریا اتومات تولید کرده است. سایپا در آمار تولید خود گزینه‌‌‌ای به نام «سایر» نیز دارد که تیراژ 10‌هزار و 538 دستگاهی مقابل آن ثبت شده است.

از سایپا به پارس‌‌‌خودرو برویم؛ سومین خودروساز بزرگ کشور که در 9ماه امسال کوئیک دنده معمولی، ساینا اس، سهند و گروه Q200 را به تولید رسانده است. طبق گزارش ارسالی به بورس، گروه Q200 پارس خودرو تولید حدودا 49‌هزار دستگاهی در 9 ماه امسال داشته که نسبت به مدت مشابه پارسال از افت حدودا 15درصدی حکایت دارد.

پارس‌‌‌خودرو همچنین در حالی‌هزار و 234 دستگاه کوئیک معمولی دنده‌‌‌ای را در 9ماه امسال تولید کرده که در مدت مشابه پارسال، حدود 22‌هزار دستگاه از این خودرو را به تولید رسانده بود. این محصول در آذر امسال هیچ تولیدی نداشته است.

خودروساز سوم ایران همچنین در 9 ماه امسال حدود 12‌هزار دستگاه سهند را به تولید رسانده است. سهند محصول جدید پارس‌‌‌خودرو به شمار می‌رود که در 9 ماه پارسال تنها 32 دستگاه از آن تولید شد. پارس خودرو اما در بازه زمانی تحت بررسی 14‌هزار و 704 دستگاه ساینا اس را نیز تولید کرده است، خودرویی که در بازه زمانی مشابه پارسال در این شرکت به تولید نمی‌‌‌رسید.