سوریه به کدام سمت می‌رود؟
رهبر مخالفان سوری که چندی پیش در عملیاتی ناگهانی کنترل پایتخت را در دست گرفت، حالا باید توضیح دهد که حکومتش چگونه خواهد بود، آن هم در جامعه سوریه که گوناگونی فراوانی دارد.
به گزارش ایسنا، رسانه آمریکایی در مقاله‌ای با اشاره به سقوط دولت اسد و روی کار آمدن دولت جدید در سوریه، به شرح پیشینه «هیئت تحریرالشام» و پیش‌بینی آینده سوریه پرداخته است.
به گزارش وال‌استریت ژورنال، «احمد الشرع» رهبر مخالفان مسلح سوریه این روزها مشغول ملاقات با سیاستمداران و دیپلمات‌هایی از ترکیه، آمریکا، اردن، قطر و دیگر کشورهای جهان است. اما همه این افراد یک سوال مشترک دارند: 23 میلیون شهروند جنگ‌زده سوریه در چه حکومتی زندگی خواهند کرد؟
احمد الشرع پس از سقوط دولت سوریه، لقب جنگی «ابو محمد الجولانی» را که پیش‌تر برای خود انتخاب کرده بود، کنار گذاشته و لباس‌های رزمی‌اش جای خود را به کت و شلوار داده‌اند.
او که زمانی همراه با نیروهای القاعده در عراق علیه ایالات متحده می‌جنگید، در سال‌های اخیر تلاش کرده خود را به‌عنوان چهره‌ای معتدل‌تر بازتعریف کند و حالا ناظران داخلی و بین‌المللی را به صبر توصیه می‌کند. او پس از در دست گرفتن قدرت در سوریه به خبرنگاران گفت: «مردم آرزوهای بزرگی دارند، اما امروز باید واقع‌بینانه فکر کنیم. سوریه مشکلات زیادی دارد و این مشکلات با چوب جادو حل نخواهند شد.»
الشرع که به‌همراه نیروهایش به مدت چندین سال کنترل بخش کوچکی از شمال غرب سوریه را در دست داشت، اکنون باید دمشق را مدیریت کند، شهری به‌مراتب بزرگ‌تر که تنوع فرهنگی بالایی دارد. به گزارش وال‌استریت ژورنال، الشرع و هیئت تحریر شام با تصمیماتی مواجه هستند که یا در بازسازی صلح‌آمیز نمود پیدا می‌کند یا به دور جدیدی از جنگ‌های فرقه‌ای دامن می‌زند که با دخالت قدرت‌های خارجی تشدید می‌شوند.
خروج از فهرست نهادهای تروریستی
بر اساس این گزارش، چالش فوری الشرع حفظ نظم و خدمات دولتی است. حدود 25 هزار مبارز در بزرگ‌ترین شهرهای سوریه پراکنده هستند و مقامات غیرنظامی نیز تحت فشار شدید قرار دارند.
«محمد خالد» عضو دفتر امور سیاسی تحریر الشام در یک نشست خبری گفت ادغام گروه‌های مسلح در یک ارتش ملی، بازگرداندن پناهجویان سوری، نوشتن یک قانون اساسی و تامین نیروی انسانی برای وزارتخانه‌ها از اهداف کوتاه‌مدت و اصلی کنونی است. به گزارش وال‌استریت ژورنال، نیروهای کرد تحت حمایت آمریکا هنوز حدود یک‌سوم از خاک سوریه در شمال شرق را کنترل می‌کنند، اما از سوی ترکیه تحت فشار فزاینده‌ای قرار دارند.
در جنوب سوریه، رژیم صهیونیستی نیروهایی را به یک منطقه حائل در نزدیکی بلندی‌های جولان فرستاده و ارتفاعات استراتژیکی را که به سمت دمشق مشرف است، تصرف کرده است. الشرع تلاش کرده تا از تنش با صهیونیست‌ها اجتناب کند.
«باربارا لیف»، معاون وزیر خارجه آمریکا که روز جمعه با الشرع دیدار کرد، گفت اظهارات «عمل‌گرایانه و معتدلی» در حوزه حقوق زنان و برابری برای همه جوامع از او شنیده است. با این حال، این مقام آمریکایی گفت: «این دیدار اولیه خوب بود، اما ما بر اساس اعمال قضاوت خواهیم کرد، نه فقط کلمات.»
ایالات متحده هیئت تحریرالشام را یک گروه تروریستی می‌داند و برخی مقامات و تحلیل‌گران غربی خواهان حذف عنوان «سازمان تروریستی» از عنوان این گروه هستند. «رابرت فورد» سفیر سابق ایالات متحده که در ابتدا بر افزودن الشرع به فهرست سازمان‌های تروریستی ایالات متحده تاکید داشت، حالا گفته است که احتمالاً این گروه دیگر در تعریف یک سازمان تروریستی نمی‌گنجد.
او گفت: «باتوجه‌به اقدامات فعلی آن‌ها، نمی‌توان توجیه مناسبی برای تروریستی دانستن آن‌ها پیدا کرد.» این مقام آمریکایی همچنین گفت جنگجویان این گروه در نبرد با داعش جنگیده و کشته شده‌اند و به مدت چندین سال به یک خیریه پزشکی مستقر در آمریکا اجازه داده‌اند که یک بیمارستان را در ادلب اداره کند.
جدایی و استقلال
به گزارش رسانه آمریکایی، در سال 2011، «ابوبکر البغدادی» رهبر وقت القاعده در عراق، شرع را به سوریه فرستاد تا پس از آغاز شورش علیه اسد، یک گروه محلی تشکیل دهد. پدر بزرگ الشرع در جریان جنگ 6 روزه و تصرف بلندی‌های جولان به دست رژیم صهیونیستی، آواره شد. او لقب جنگی خود (الجولانی) را به همین دلیل انتخاب کرده است.
«آرون زلین» تحلیلگر امنیتی در اندیشکده «مؤسسه واشنگتن برای امور خاور نزدیک» و نویسنده کتابی درباره هیئت تحریرالشام می‌گوید الشرع به‌واسطه موفقیت‌های نظامی علیه رژیم اسد و خدمات اجتماعی که گروهش ارائه می‌داد، محبوب شد. با این حال، او به دلیل مخالف با دستورات البغدادی و خودداری از نابودی گروه‌های مخالف خود، مورد بی‌اعتمادی البغدادی واقع شد.
سپس هنگامی که البغدادی در سال 2013 تشکیل داعش را اعلام کرد، الشرع از او جدا شد و بیعت خود با القاعده را تجدید کرد و «ایمن الظواهری» رهبر القاعده به او تضمین خودمختاری داد.
الشرع در سال 2016 روابط خود با القاعده را قطع کرد و به دنبال اتحاد با دیگر گروه‌های مسلح مخالف اسد رفت. او جهاد فراملی مورد حمایت القاعده و داعش را کنار گذاشت و گفت هدفش سرنگونی دولت بشار اسد و بازگرداندن آوارگان سوری است.
با آغاز درگیری‌های داخلی سوریه، بشار اسد و متحدانش نیروهای هیئت تحریر الشام و دیگر گروه‌های مخالف مسلح را تا منطقه‌ای کوهستانی در شمال غربی سوریه، با محوریت شهر ادلب، عقب راندند.
هیئت تحریرالشام یک دولت در ادلب ایجاد کرد که تحت رهبری اسلام‌گرایان بود و کارزاری را برای ریشه‌کن کردن داعش به راه انداخت. این گروه به مدت چندین سال تلاش کرد تا خود را از متحدان سابقش در دنیای افراط‌گرایی خشونت‌آمیز جدا کند و حمله به خارج از سوریه را ممنوع کرده است.
پس از خروج بشار اسد و خانواده‌اش از سوریه در 8 دسامبر، تحریرالشام بخش عمده‌ای از دفاتر مدیریتی خود را از ادلب به دمشق منتقل کرده است. الشرع به خبرنگاران گفت: «من نهادهای کاملی با خود آورده‌ام، از جمله نیروهای مسلح، وزرا و طرح‌هایی برای یک نظام آموزشی.»
دولت جدید سوریه مدارس را بازگشایی کرده و کارمندان دولتی را به کار بازگردانده است. این دولت کنترل تلویزیون دولتی و خبرگزاری رسمی را به دست گرفته و گرچه نیروهای نظامی و امنیتی را منحل کرده است، اما تصمیم گرفته تا بسیاری از نهادهای دولتی را حفظ کند.
مقامات غربی به طور کلی موافق هستند که رهبران جدید سوریه تسلط خود بر جزئیات تکنوکراتیک مدیریت مسئولیت‌های ملی مانند تولید برق و ذخایر ارزی را نشان داده‌اند. با این حال، یک دیپلمات اروپایی که این ماه با احمد الشرع صحبت کرده است، گفت بروز اشتباه از دولت جدید سوریه اجتناب‌ناپذیر است.
منبع: ایسنا