سلطه دولتی بر صندوق ثروت
دنیای اقتصاد :
از ابتدای تاسیس صندوق در سال۱۳۸۹ تا پایان آذر ماه امسال، ۱۷۲میلیارد دلار به صندوق توسعه ملی واریز شده است. از این مبلغ ۹۶.۵میلیارد دلار به دولت تسهیلات داده شده و در واقع، در حال حاضر دولت ۹۶.۵میلیارد دلار بدهی به صندوق دارد. این آماری است که در نشست خبری چهاردهمین سالگرد تاسیس صندوق توسعه ملی مطرح شد. بر این اساس بدهی دولت که بخش بزرگی از منابع صندوق را تشکیل می‌دهد، می‌تواند مانعی جدی برای تحقق اهداف اصلی صندوق باشد.
منابع صندوق توسعه ملی عمدتا از منابع حاصل از صادرات نفت‌خام و میعانات گازی و خالص صادرات گاز (163.6میلیارد دلار) تشکیل شده است. البته غضنفری، رئیس هیات عامل صندوق در این نشست خبری تاکید کرد که جریان نقدی ورودی در 3سال گذشته به صندوق صفر بوده است. همچنین در این نشست، منابع قابل مدیریت صندوق توسعه ملی 11میلیارد دلار اعلام شد.
صندوق به یاری افزایش تولید نفت می‌رود
روز گذشته چهاردهمین سالگرد تاسیس صندوق توسعه ملی با حضور خبرنگاران برگزار شد. رئیس صندوق توسعه ملی با اشاره به رشد چشم‌گیر عملکرد صندوق‌های ثروت در کشورهای مختلف، تاکید کرد که اگر صندوق توسعه ملی در مسیر سرمایه‌گذاری، مشارکت و تسهیلات منتظر افزایش سهم خود باشد، نباید آن را زیاده‌خواهی دانست. او توضیح داد که صندوق توسعه ملی باید منابع خود را دائم افزایش دهد و تسهیلات بیشتری در اختیار پروژه‌ها قرار دهد. مهدی غضنفری در این نشست به نوسانات نرخ ارز و تاثیر آن بر صندوق پرداخت و گفت: اگر مطالبات صندوق با نرخ روز ارز محاسبه نشود، صندوق به‌شدت کوچک خواهد شد.
او همچنین در سالروز تاسیس صندوق تاکید کرد: همواره بر شفافیت و اطلاع‌رسانی تاکید داشته‌ایم تا ماموریت اصلی صندوق در راستای رشد اقتصادی کشور پیگیری شود. غضنفری در ادامه به توسعه ابزارهای مالی صندوق اشاره کرد و گفت: «در 14سال گذشته، صندوق صرفا از طریق تسهیلات وارد کسب‌وکار شده، اما با توجه به نرخ بالای نکول، مجبور به تغییر رویکرد شده است و اکنون، صندوق از ابزارهایی همچون اوراق مرابحه ارزی و سپردهگذاری نامقید برای کاهش ریسک استفاده می‌کند.»
رئیس هیات عامل صندوق همچنین درباره طرح‌های جدید در حوزه نفت و گاز صحبت کرد و افزود: وقتی از مشارکت صحبت می‌کنیم، منظورمان بنگاه‌داری نیست و صندوق در پروژه‌ای مانند نفت و گاز یا آب‌رسانی به فلات مرکزی منظورش بنگاه‌داری نیست، بلکه می‌خواهد سهم صندوق را توسعه دهد؛ اما در عملیات مشارکتی ندارد. رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی با بیان اینکه افزایش 250هزار بشکه‌ای تولید روزانه نفت، نیازمند 3میلیارد دلار سرمایه است، تصریح کرد: صندوق قرار است 3میلیارد دلار را برای شرکت ملی نفت تامین کند، اما تاکنون پولی به شرکت نفت پرداخت نشده است. غضنفری درخصوص ناترازی در صنعت برق کشور و نیاز به تامین مالی برای نیروگاه‌های تجدیدپذیر نیز توضیح داد و گفت: «صندوق هیچ مانعی برای تامین مالی این نیروگاه‌ها ندارد. بانک‌ها می‌توانند از منابع صندوق استفاده کنند، ولی بدهی‌های قبلی همچنان باید پرداخت شود.» غضنفری همچنین اشاره کرد که در سه سال گذشته هیچ ورودی جدیدی از نفت به صندوق وارد نشده است و بنابراین لازم است کیک درآمدزایی را بزرگ‌تر کنیم.
رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی در پاسخ به سوال درباره برداشت‌های موردی از صندوق با اذن رهبر انقلاب، توضیح داد که وقتی رئیس‌جمهور برای برداشت از صندوق از رهبری اذن می‌گیرد، نحوه مصرف آن مشخص می‌شود؛ اما صندوق درباره حوزه‌های مصرفی دولت دخالتی ندارد. او تاکید کرد که این برداشت‌ها مربوط به پروژه‌های بخش خصوصی نبوده و تنها زمانی صورت می‌گیرد که دولت از رهبری درخواست کند تا از منابع نفتی سهم بیشتری به بودجه اختصاص یابد. غضنفری افزود که امسال 45درصد از فروش نفت به‌عنوان منابع درآمد در نظر گرفته شد و رهبری اجازه داده‌اند که 20درصد از آن به دولت تعلق گیرد و 25درصد به صندوق توسعه ملی برسد.
منابع 172میلیارد دلار؛ موجودی 29میلیارد!
علیرضا صالح، قائم‌مقام صندوق توسعه ملی نیز در این نشست به تشریح آخرین وضعیت منابع صندوق پرداخت. او توضیح داد که یکی از منابع اصلی صندوق، صادرات نفت، گاز و میعانات گازی است و علاوه بر آن، 50درصد از صندوق ذخیره ارزی نیز به صندوق توسعه تعلق می‌گیرد. همچنین سود حاصل از عملیات‌هایی مانند تسهیلات، سپردهگذاری ارزی و منابع موجود در بانک مرکزی به این صندوق واریز می‌شود که اکنون حدود 3.5میلیارد دلار از منابع را تشکیل می‌دهد. او افزود که از سال1389 تا پایان 9ماه امسال، مجموع منابع صندوق از محل صادرات نفت، گاز و میعانات گازی به 163میلیارد و 667میلیون دلار رسیده است. همچنین سود سپردهگذاری و تسهیلات به 3.5میلیارد دلار می‌رسد و سایر منابع صندوق نیز 174میلیارد و 800میلیون دلار بوده است. صالح توضیح داد که طبق قانون، 2.7میلیارد دلار از این منابع باید برای تکالیف قانونی کسر شود و در نهایت، مجموع منابع صندوق توسعه ملی به 172میلیارد دلار می‌رسد. از این میزان، 96.5میلیارد دلار به‌صورت تسهیلات به مصارف حاکمیتی و دولتی اختصاص یافته و 9.3میلیارد دلار به ریال تبدیل و در بانک‌ها سپردهگذاری شده است. او همچنین اشاره کرد که با توجه به نوسانات ارزی، منابع صندوق 9میلیارد دلار کاهش یافته و موجودی فعلی صندوق در حدود 29میلیارد و 500میلیون دلار است. از این رقم، حدود 10 تا 11میلیارد دلار در دسترس و قابل مدیریت است. صالح به مشارکت صندوق در بهره‌برداری معادن توسط بخش خصوصی اشاره و اعلام کرد که در این دوره، 11.1میلیارد دلار از تسهیلات بخش خصوصی باز پس گرفته شده است.
تامین 23میلیارد دلار برای 60پروژه نفت و گاز در 14سال
سیدعلیرضا میرمحمدصادقی، عضو هیات عامل صندوق توسعه ملی اعلام کرد که در 14سال گذشته، صندوق 60پروژه نفت و گاز به ارزش 23میلیارد دلار و 48طرح نیروگاهی به مبلغ 4.8میلیارد دلار برای تولید 7هزار مگاوات تامین مالی کرده است. او ادامه داد: در این مدت هفت طرح حمل‌ونقل به مبلغ 2.7میلیارد دلار و یک طرح آب‌رسانی به مبلغ 600میلیون دلار را تامین مالی کرده‌ایم و به 21طرح خرد به جمع 4میلیارد دلار نیز تسهیلات پرداخت شده است. او افزود که تاکنون 33میلیارد دلار تسهیلات پرداخت شده و 5میلیارد دلار دیگر در حال پرداخت است. همچنین، 11میلیارد دلار از مطالبات وصول شده و صندوق تمرکز خود را بر وصول مطالبات گذاشته است.
حسین عیوضلو، دیگر عضو هیات عامل صندوق از ایجاد خط اعتباری 2میلیارد دلاری برای طرح آبی آفریقا و توافق برای ایجاد صندوق مشترک با روسیه خبر داد. او همچنین از همکاری با چین در زمینه سرمایه‌گذاری خارجی در ایران و راه‌اندازی طرح‌های نیروگاهی تجدیدپذیر سخن گفت.
منبع: دنیای اقتصاد