رد فقر در خیابان‌های استانبول

سیاست‌های اقتصادی دولت، از جمله اتخاذ سیاست‌های نامتعارف اقتصادی اردوغان تا پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری سال 2023، بی‌اعتمادی عمومی را افزایش داده و کمک‌های دولتی نیز به دلیل کاهش ارزش لیره، ناکارآمد شده است. این بحران بر تغذیه، بهداشت و آموزش کودکان اثر گذاشته و موجب ترک تحصیل، بی‌سوادی و تداوم چرخه فقر شده است. برای مقابله با این بحران، ترکیه به اصلاحات گسترده اقتصادی و اجتماعی نیاز دارد تا دسترسی به آموزش، بهداشت و حمایت‌های مالی هدفمند را بهبود بخشد و فرصت‌های برابر برای کودکان ایجاد کند.

زندگی زیر سایه فقر

در قلب استانبول، در نزدیکی خیابان‌های پرزرق‌وبرق و مملو از گردشگران، نسلی از کودکان در سایه فقر عمیق رشد می‌کنند. فقر کودکان در ترکیه به یکی از بحران‌های جدی این کشور تبدیل شده است. این کودکان که حدود یک‌سوم از جمعیت زیر هجده سال کشور را تشکیل می‌دهند، با چالش‌هایی روبه‌رو هستند که آینده آنها و حتی اقتصاد و جامعه ترکیه را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. طبق گزارش یونیسف و موسسه آماری ترکیه، حدود 7میلیون کودک در این کشور در فقر زندگی می‌کنند.

 این رقم نشان‌دهنده میزان گسترده‌ای از بی‌عدالتی و ناکارآمدی سیستم‌های حمایتی و اقتصادی است که نیازمند توجه فوری و سیاست‌های اصلاحی است. این بحران در مناطق شهری و روستایی به صورت متفاوتی تجربه می‌شود. در محله‌های فقیرنشین استانبول مانند تاله‌باشی، بسیاری از کودکان از تحصیل محروم هستند و مجبورند برای تامین هزینه‌های زندگی خانواده‌شان کار کنند. در مناطق روستایی نیز دسترسی محدود به امکانات آموزشی و خدمات بهداشتی، شرایط را برای خانواده‌ها و کودکان بسیار سخت کرده است.

سیاست‌های فقرزای دولت

با افزایش نرخ تورم در ترکیه که در سال‌های اخیر به ارقام بی‌سابقه‌ای رسیده است، هزینه‌های زندگی حتی برای خانواده‌های با درآمد متوسط نیز دشوار شده و خانواده‌های فقیر را در وضعیت بحرانی قرار داده است. نرخ تورم در اکتبر 2022به 85درصد رسید که یکی از بالاترین نرخ‌ها در جهان محسوب می‌شود.

 این وضعیت باعث شده بسیاری از خانواده‌ها از توان تامین نیازهای اولیه مانند غذا، مسکن و پوشاک محروم شوند. سیاست‌های اقتصادی دولت ترکیه نیز نقش مهمی در تشدید این بحران داشته است. کاهش نرخ بهره در مواجهه با بحران تورم، علاوه بر ایجاد فشار بر خانوارها، اعتماد عمومی به سیاست‌های دولت را کاهش داد.

این سیاست‌ها به جای کمک به کاهش تورم، شرایط را برای فقرا دشوارتر کرده و باعث افزایش نابرابری‌های اقتصادی شد. در چنین شرایطی، کمک‌های دولتی نیز به دلیل کاهش ارزش لیره ترکیه و افزایش هزینه‌ها ناکافی به نظر می‌رسد و نمی‌تواند نیازهای اولیه خانواده‌های فقیر را تامین کند. با‌این‌حال می‌توان گفت دولت ترکیه پس از انتخابات ریاست‌جمهوری در سال 2023در اتخاذ سیاست‌های اقتصادی خود تغییر رویه داد. بانک مرکزی این کشور از ژوئیه سال گذشته نرخ بهره را افزایش داد و طی مراحل مختلف آن را از 8.5درصد به 50درصد رساند.

 در روزهای گذشته بانک مرکزی ترکیه در واکنش به کاهش تورم، نرخ بهره را 2.5واحد درصد کاهش داد و به 47.5درصد رساند. نکته قابل‌توجه این است که در شرایط فعلی کاهش نرخ بهره برای تحریک رشد اقتصادی کشور اهمیت زیادی دارد. از آنجا که رشد اقتصادی یکی از مهم‌ترین پادزهرهای فقر در هر جامعه است، دولت باید بتواند با اتخاذ سیاست‌های اقتصادی، همزمان با کنترل تورم، از کوچک‌تر شدن اقتصاد جلوگیری کند. در‌حال‌حاضر کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند سیاست‌های اقتصادی فعلی دولت می‌تواند هموارکننده چنین مسیری باشد.

آینده کودکان فقیر

فقر کودکان نه‌تنها بر تغذیه و بهداشت آنها تاثیر می‌گذارد، بلکه آینده آنها را نیز به خطر می‌اندازد. بسیاری از این کودکان به جای حضور در کلاس‌های درس، در خیابان‌ها به کارهایی مانند فروش دستمال کاغذی یا بازیافت مواد مشغول هستند. این روند منجر به افزایش بی‌سوادی و کمبود مهارت‌های اساسی در میان نسل جوان می‌شود. سیستم آموزشی ترکیه نیز در مقابله با این چالش‌ها ناکارآمد به نظر می‌رسد.

برنامه‌های آموزشی-کاری که دولت برای کودکان فقیر ترتیب داده است، بیشتر به عنوان تامین نیروی کار ارزان شناخته می‌شوند تا بستری برای آموزش واقعی. این موضوع چرخه فقر را در میان خانواده‌ها تداوم می‌بخشد و امکان خروج آنها از این وضعیت را کاهش می‌دهد.

اثرات روانی و جسمی فقر بر کودکان نیز بسیار گسترده است. کمبود تغذیه مناسب و فشارهای ناشی از فقر، رشد جسمی و روانی کودکان را مختل می‌کند. این کودکان که از همان سال‌های ابتدایی زندگی با مشکلات متعدد مواجه هستند، در آینده با چالش‌های جدی سلامتی و اقتصادی روبه‌رو خواهند بود. از سوی دیگر، فشار روانی ناشی از شرایط سخت زندگی و تبعیض‌های اجتماعی، کودکان را در معرض مشکلات روانی مانند افسردگی و اضطراب قرار می‌دهد.

در‌حالی‌که بحران فقر کودکان در ترکیه همچنان ادامه دارد، تلاش‌های مردمی و سازمان‌های خیریه در تلاش برای کاهش این بحران هستند. در مناطق فقیرنشین استانبول، گروه‌هایی از داوطلبان با توزیع غذا، لباس و ارائه خدمات آموزشی به کودکان فقیر کمک می‌کنند. اما این تلاش‌ها به‌تنهایی نمی‌تواند بحران فقر را حل کند. نیاز به اصلاحات ساختاری در نظام اقتصادی و اجتماعی ترکیه بیش از پیش احساس می‌شود.

ارائه حمایت‌های مالی هدفمند به خانواده‌های فقیر، افزایش دسترسی به خدمات آموزشی و بهداشتی، و کاهش فشار اجاره‌بها از جمله اقداماتی است که می‌تواند به بهبود وضعیت کودکان فقیر کمک کند. همچنین، تمرکز بر آموزش دوران کودکی می‌تواند چرخه فقر را بشکند و به کودکان فرصتی برای پیشرفت و موفقیت در آینده بدهد.

چه باید کرد؟

برای خروج از این بحران، ترکیه نیازمند برنامه‌های گسترده و هماهنگ است که نه‌تنها فقر را کاهش دهد، بلکه به نسل جدید امید و فرصت‌های برابر برای پیشرفت ببخشد. دولت ترکیه باید با همکاری سازمان‌های بین‌المللی و موسسات خیریه داخلی، سیاست‌هایی را اتخاذ کند که به بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی کودکان کمک کند. بدون چنین اقداماتی، فقر کودکان همچنان به عنوان یک تهدید جدی برای آینده ترکیه باقی خواهد ماند.