ذخیره سوخت نیروگاه‌ها؛ تقریبا صفر!/ انرژی نیروگاه‌ها روزانه تامین می‌شود
اوضاع کمبود برق و گاز در کشور به قدری بحرانی است که کامبیز ناظریان، مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق تهران بزرگ، عنوان کرد: سوخت نیروگاه‌ها به صورت روزانه تامین می‌شود و هیچ‌گونه ذخیره‌سازی اضافی انجام نشده است. باید دید که دلیل تشدید این بحران چیست؟
کمبود برق به دلیل کاهش سوخت نیروگاهی، کشور را با وضعیت عجیبی روبه‌رو کرده است. در حال حاضر، صنایع و شبکه خانگی، مجبور به تحمل قطعی‌های برق هستند و از سوی دیگر، مسئولان دائم بر صرفه‌جویی در مصرف برق تاکید می‌کنند.
با توجه به اینکه بیش از 80 درصد از برق موردنیاز کشور توسط نیروگاه‌های حرارتی و با سوخت گاز، گازوئیل یا مازوت تامین می‌شود، بسیاری از مسئولان دلیل قطعی‌های برق را کمبود سوخت نیروگاهی عنوان کرده‌اند. با این حال به نظر می‌رسد که بحران نبود سوخت نیروگاهی در کشور جدی باشد.
کامبیز ناظریان، مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق تهران بزرگ، روز یک‌شنبه 9 دی ماه، در گفت‌وگویی با شبکه تهران اظهار کرد: حدود 230 میلیون مترمکعب گاز یا معادل آن سوخت مایع برای مصرف نیروگاه‌ها نیاز است که برای تامین برق مصرفی کشور استفاده شود. اکنون با توجه به ترکیب این بخش‌ها، گاز و سوخت مایع در نیروگاه‌ها برای تولید برق مصرف می‌شود.
وی افزود: اکنون سوخت نیروگاه‌ها به صورت روزانه تامین شده و هیچ‌گونه ذخیره‌سازی اضافی انجام نمی‌شود. در حال حاضر، مصرف به اندازه سوخت موجود در نیروگاه‌ها است و اگر مصرف بیشتر شود، احتمالا سوخت برای تامین آن موجود نباشد.
مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق تهران بزرگ، در حالی از نبود ذخیره‌سازی سخن به میان می‌آورد که مطابق برنامه هفتم توسعه، ذخیره‌سازی گاز از وظایف وزارت نفت است. مشخص نیست که چرا در کشوری که دومین رتبه ذخایر گازی را دارد، کمبود سوخت نیروگاهی این چنین جدی بوده که ذخیره‌سازی انجام نمی‌شود؟
چرا منابع حساب ذخیره‌سازی گاز مشخص نیست؟
یکی از مهم‌ترین راهکارهای جبران کمبود گاز در ماه‌های سرد سال، استفاده از ظرفیت ذخیره‌سازی گاز طبیعی است. طبق جزء یک بند «پ» ماده 44 برنامه هفتم توسعه، دولت موظف است تا پایان برنامه، روزانه حداقل 120 میلیون مترمکعب گاز از محل ذخایر برداشت کند. این میزان برای تامین نیازهای اوج مصرف در دو ماه سرد سال ضروری تلقی می‌شود.
با این حال، مطابق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، در لایحه بودجه پیشنهادی دولت برای سال 1404، به تامین منابع مالی برای توسعه ذخیره‌سازی گاز طبیعی، توجهی نشد. در حال حاضر، ظرفیت برداشت گاز از ذخایر تنها 21 میلیون مترمکعب در روز بوده که فاصله زیادی با هدف تعیین‌شده دارد. برای رسیدن به این هدف، باید هر سال اقدامات مشخص و منابع مالی در قوانین بودجه پیش‌بینی شود.
طبق برنامه، وزارت نفت موظف است حداقل معادل 10 همت از منابع حساب سرمایه‌گذاری نفت و گاز را به توسعه ذخیره‌سازی اختصاص دهد. با وجود اهمیت واضح این موضوع، دولت چهاردهم که به درستی نسبت به کاهش ذخایر نیروگاهی در دولت سیزدهم انتقاد دارد، خود در تدوین بودجه سال آینده به این مسئله بی‌توجه بوده است.
سرمایه‌گذاری برای تامین گاز موردنیاز و ذخیره‌سازی آن در گرو صادرات و کسب درآمد!
باید گفت که در بند «پ» تبصره سه لایحه بودجه 1404، به حساب سرمایه‌گذاری نفت و گاز اشاره شده و منابع آن صرفا از محل صادرات مازاد بر 3.75 میلیون بشکه در روز و افزایش صادرات گاز طبیعی به بیش از 16 میلیارد مترمکعب در سال تعیین شده است.
به نظر می‌رسد مردم باید منتظر بمانند تا دولت ابتدا گاز را صادر کند و در صورت وصول درآمد آن، شاید زیرساخت‌های گازی توسعه یابد تا نیاز داخلی تامین شود. نکته قابل توجه این است که در لایحه بودجه 1404، حتی این درآمدهای گازی نیز به‌صورت مشخص پیش‌بینی نشده است.
به عبارت دیگر، نه‌تنها تضمینی وجود ندارد که درآمد حاصل از صادرات گاز به بهبود وضعیت داخلی و جبران کمبود گاز اختصاص یابد، بلکه اولویت دولت ظاهرا صادرات است و تامین نیاز داخلی در مرحله بعد قرار می‌گیرد. این در حالی است که حتی اگر درآمدی از این صادرات حاصل شود، مشخص نیست که به توسعه زیرساخت‌های گازی و تامین نیاز مردم اختصاص یابد یا نه.
قطع صادرات گاز ترکمنستان به ایران چه تاثیری بر کمبود گاز دارد؟
موضوع دیگری که تحت عنوان دلایل کمبود گاز در کشور عنوان می‌شود، موضوع قطع صادرات گاز ترکمنستان به ایران است. ترکمنستان در سال‌های اخیر چندین بار صادرات گاز به ایران را قطع کرده و این قطعی‌ها بیشتر به دلیل اختلافات مالی و بدهی‌های معوقه ایران به ترکمنستان رخ داده‌اند. این اقدامات ترکمنستان در فصل زمستان و زمانی که نیاز ایران به گاز افزایش می‌یابد، فشار بیشتری بر ایران وارد کرده است.
مسعود پزشکیان، رئیس دولت چهاردهم، 14 آبان‌ماه سال جاری در مراسم تجلیل از فعالان طرح جهش تولید در دیم‌زارها، این موضوع را به نقل از سازمان برنامه و بودجه عنوان کرد و دوباره بحث روابط گازی ایران و ترکمنستان را به سرتیتر خبرها تبدیل کرد. به گفته رئیس‌جمهوری، ترکمنستان دیگر حاضر به بستن قرارداد گازی با ایران نیست و دلیل این موضوع، پای‌بند نبودن ایران به تعهدات خود و بدهی به ترکمنستان است.
همچنین آن‌طور که ایلنا گزارش داده، رضا نوشادی، مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران درباره قطع گاز ترکمنستان و تاثیر آن بر ناترازی گاز در کشور توضیح داد: ترکمنستان غیر از چند سالی که بین دو کشور دعوای حقوقی برسر واردات گاز وجود داشت، سال‌ها یکی از منابع تامین گاز در شمال شرق کشور با اعداد مختلف از 5 میلیون مترمکعب تا حدود 20 و 30 میلیون مترمکعب بوده است.
به گفته او، ایران همواره از ترکمنستان گاز را وارد و تعادل شبکه را برقرار می‌کرد. اما اکنون این امکان وجود ندارد. با توجه به این موضوع، مجموعه‌ای از اقدامات برای افزایش انعطاف‌پذیری، انتقال و توزیع گاز در شمال شرق کشور انجام شد. روزانه حدود چهار تا پنج درصد گاز از دو مخزن شوریجه و سراجه و جمعا 30 میلیون مترمکعب ظرفیت برداشت گاز از این دو مخزن است.
با توجه به این اظهارات، به نظر می‌رسد که تمایل نداشتن ترکمنستان به بستن قرارداد گازی با ایران، یکی از دلایل مهم تشدید بحران گاز در کشور به شمار می‌آید.
در روزهایی که کمبود برق، گریبان‌گیر مردم و صنایع است، باید به این موضوع توجه شود که کاهش قراردادهای ایران با کشورهای مختلف، منوط کردن تامین گاز و سرمایه‌گذاری در این صنعت به منابع حاصل از صادرات آن و بسیاری از مشکلات دیگر، مردم را به چنین روزی انداخته است.
برای مطالعه بیشتر صفحه سوخت و انرژی را دنبال کنید.
منبع: تجارت نیوز