دو تغییر پیاپی پول ملی آرژانتین در 1983 و 1985
دهه ۱۹۸۰ سال‌های ظهور درخشان «دیگو آرماندو مارادونا» است! اما این زمان، در تاریخ اقتصادی آرژانتین به‌عنوان دوره‌ای نامتوازن و پرتلاطم شناخته می‌شود. تورم بیش از ۱۱۰۰ درصدی، دولت آرژانتین را به دو تغییر پیاپی پول ملی در سال‌های ۱۹۸۳ و ۱۹۸۵ وادار کرد.
گروه اقتصادیخبرگزاری تسنیم ؛ پرونده “باجِ باجه”؛ بخش 191 ـ پیش از این، درباره تغییرات مکرر پول ملی در آرژانتین نوشتیم. این کشور مهم آمریکای جنوبی، به دلیل تک‌ساحتی بودن و وابستگی بیش از حد به تولید و صادرات محصولات کشاورزی، در تکانه‌های جهانی منفعل عمل می‌کند و به‌شدت تحت تاثیر قرار می‌گیرد. در ادامه به شرایط این کشور و زمینه‌های دو تغییر دیگر یکای پول ملی این کشور در سال‌های 1983 و 1985 خواهیم پرداخت. در وصف شرایط آرژانتین در این سال‌ها همین بس که تورم این کشور در ابتدای دهه 1980، از نزدیک 100درصد آغاز شد، و در یک روند افزایشی مداوم در ژوئن 1985 به بیش از 1100 درصد رسید.
دهه 1980 سال‌های ظهور درخشان «دیگو آرماندو مارادونا» است! او توانست در سال 1986، تیم ملی آرژانتین را به مقام قهرمانی جام جهانی برساند. اما از نگاهی دیگر به آرژانتین، این زمان، در تاریخ این کشور به‌عنوان دوره‌ای نامتوازن و پرتلاطم شناخته می‌شود. سال‌های 1983 و 1985 همزمان با تغییرات سیاسی و اقتصادی چشمگیر، نقاط عطف مهمی در تاریخ اقتصادی این کشور رقم خورد. در این سال‌ها، دولت آرژانتین به دنبال بازسازی اعتماد عمومی و مقابله با تورم افسارگسیخته، به اصلاحات اقتصادی، از جمله تغییر پول ملی، روی آورد.
زمینه‌های تغییر پول ملی در سال 1983
پس از پایان دیکتاتوری نظامی در آرژانتین که از سال 1976 تا 1983 به درازا کشید، کشور با انبوهی از مشکلات اقتصادی مواجه بود. دوره دیکتاتوری با سیاست‌های اقتصادی نامنظم، فساد گسترده و بدهی‌های خارجی هنگفت همراه بود؛ تورم به سطحی بی‌سابقه رسید و پول ملی ارزش خود را تا حد زیادی از دست داد. این بحران اقتصادی، اعتماد مردم به دولت و سیستم مالی را به‌شدت تضعیف کرد.
در این دوره، ذخایر ارزی آرژانتین به‌شدت کاهش یافت. علاوه بر این، نظام مالیاتی ناکارآمد و فرار مالیاتی گسترده، منابع مالی دولت را محدود کرد. در چنین شرایطی، دولت جدید چاره‌ای جز اجرای اصلاحات ساختاری گسترده نداشت.
علاوه بر مشکلات داخلی، بحران‌های اقتصادی جهانی نیز بر آرژانتین تاثیر گذاشت. رکود جهانی در دهه 1980 و افزایش نرخ بهره در بازارهای بین‌المللی موجب شد که کشورهای بدهکار، از جمله آرژانتین، در بازپرداخت بدهی‌های خود دچار مشکل شوند. این شرایط، دولت جدید را در موقعیتی دشوار قرار داد و اصلاحات فوری را ضروری ساخت.
اقدامات دولت آلفونسین در سال 1983
یکی از اولین اقدامات اقتصادی دولت وقت آرژانتین، تغییر واحد پول ملی بود. در سال 1983، دولت تصمیم گرفت واحد پولی «پزو» (Peso) را جایگزین «پزو آرژانتینی» کند که در دهه 1970 معرفی شده بود. این تغییر پولی به‌منظور کاهش اثرات تورم و بازسازی اعتماد عمومی به سیستم مالی کشور انجام شد.
برای اجرای این تغییر، دولت ابتدا اسکناس‌های جدید را چاپ و توزیع کرد و همزمان تلاش کرد تا ارزش پول جدید را از طریق سیاست‌های انقباضی تقویت کند. علاوه بر این، دولت اصلاحاتی در سیاست‌های اقتصادی به اجرا گذاشت. این اصلاحات شامل کنترل قیمت‌ها، کاهش هزینه‌های عمومی و مذاکره با طلبکاران بین‌المللی برای بازسازی بدهی‌های خارجی بود. همچنین، دولت تلاش کرد تا از طریق تقویت نهادهای دموکراتیک و شفاف‌سازی در مدیریت اقتصادی، اعتماد عمومی را بازگرداند.
تبعات و نتایج تغییر پول ملی در سال 1983
تغییر واحد پول ملی در سال 1983، حتی در کوتاه‌مدت هم تاثیرات مثبت برجای نگذاشت؛ نرخ تورم که تا اینجا به بیش از 200درصد رسیده بود، روند افزایشی خود را حفظ کرد و بی‌ثباتی بازارهای مالی ادامه پیدا کرد. عدم هماهنگی در سیاست‌های پولی و مالی نیز به مشکلات دامن می‌زد . علاوه بر این، فشارهای خارجی، از جمله افزایش نرخ بهره و کاهش قیمت کالاهای صادراتی آرژانتین، مشکلات اقتصادی کشور را تشدید کرد. همچنین، کاهش ارزش پزو در برابر دلار، دولت را در بازپرداخت بدهی‌ها و تامین منابع مالی جدید با چالش‌های بیشتری مواجه ساخت.
تغییر پول ملی در سال 1985: برنامه آسترال
تا سال 1985، تورم دوباره به یکی از جدی‌ترین چالش‌های اقتصادی آرژانتین تبدیل شد و نرخ آن به بیش از 1100 درصد رسید. در واکنش به این وضعیت، دولت آلفونسین تصمیم به اجرای برنامه جدیدی به نام «برنامه آسترال» (Plan Austral) گرفت که بخشی از آن شامل معرفی واحد پولی جدیدی به نام «آسترال» (Austral) بود.
برنامه آسترال تک‌ساحتی نبود و به تغییر پول ملی محدود نمی‌شد، بلکه شامل مجموعه‌ای از اصلاحات اقتصادی بود که هدف آن کاهش تورم، تثبیت اقتصاد و بازگرداندن اعتماد عمومی بود. یکی از محورهای اصلی این برنامه، معرفی واحد پولی جدید «آسترال» به جای «پزو» بود. دولت با این اقدام قصد داشت اثرات تورم را کاهش داده و نظام پولی کشور را بازسازی کند. سایر اقدامات برنامه شامل کنترل قیمت‌ها، تثبیت نرخ ارز و کاهش هزینه‌های عمومی بود. دولت همچنین سیاست‌های انقباضی شدیدتری را به اجرا گذاشت و تلاش کرد با کنترل نقدینگی، نرخ تورم را کاهش دهد. علاوه بر این، دولت به دنبال مذاکره مجدد با طلبکاران بین‌المللی برای بازسازی بدهی‌های خارجی بود.
نتایج و تبعات برنامه آسترال
برنامه آسترال در کوتاه‌مدت نتایج نسبتاً مثبتی به همراه داشت. نرخ تورم بطور قابل توجهی کاهش یافت و در ژوئن 1986 به رقم 50درصد رسید؛ (گرچه پس از آن، با روندی آرامتر از قبل، باز هم افزایشی شد و به رقم‌های بی‌سابقه دهه 1990 رسید). ثبات نسبی و بازسازی اعتماد عمومی و همچنین جلب حمایت بین‌المللی از دیگر آثار این اصلاحات بود.
با این حال، این نتایج نیز موقتی بود. در اواخر دهه 1980، تورم دوباره افزایش یافت و مشکلات اقتصادی آرژانتین بار دیگر نمایان شد. یکی از دلایل این وضعیت، عدم پایداری در سیاست‌های اقتصادی و فشارهای خارجی بود. بدهی‌های خارجی بالا و کاهش قیمت کالاهای صادراتی، چالش‌های بیشتری را برای دولت ایجاد کرد.
به این ترتیب، تجربه آرژانتین در سال‌های 1983 و 1985 نشان می‌دهد که تغییر پول ملی و اجرای برنامه‌های اقتصادی تنها در صورتی موفق خواهند بود که با اصلاحات ساختاری عمیق و هماهنگی در سیاست‌ها همراه باشند. در هر دو مورد، عدم پایداری در سیاست‌ها و فشارهای خارجی موجب شد که این اصلاحات نتوانند نتایج بلندمدت مثبتی به همراه داشته باشند. علاوه بر این، این تجربیات اهمیت تقویت نهادهای اقتصادی و شفافیت در مدیریت را نشان می‌دهد. دولت آرژانتین در هر دو مورد نتوانست اعتماد عمومی را بطور کامل بازسازی کند که این مسئله نقش مهمی در شکست این اصلاحات داشت.
جمع‌بندی
تغییر پول ملی در سال‌های 1983 و 1985، علی‌رغم نتایج کوتاه‌مدت مثبت، نتوانست مشکلات ساختاری اقتصاد آرژانتین را حل کند؛ به‌گونه‌ای که مجدداً در سال 1992 آرژانتین ناچار شد واحد پولی خود را تغییر بدهد. این تجربیات نشان‌دهنده اهمیت برنامه‌ریزی دقیق، هماهنگی در سیاست‌ها و تقویت نهادهای اقتصادی است. درس‌های این دوره می‌تواند برای سایر کشورها در شرایط مشابه بسیار ارزشمند باشد.
منبع: تسنیم