حبس پول در سپرده‌های بلند مدت بانکی+ نمودار
اکوایران: با افزایش نرخ بهره اسمی، بانک‌های برای افزایش سود خود، بیشتر به سمت سپرده‌های بلندمدت‌تر حرکت کرده‌اند و در این راستا سهم سپرده‌های بلندمدت از شبه پول در چند سال اخیر افزایش قابل توجهی داشته است.
به گزارش اکوایران، سهم سپرده‌های طولانی مدت‌تر از شبه پول در چند سال گذشته افزایش یافته است. دلیل آن به افزایش نرخ بهره اسمی توسط بانک مرکزی برمی‌گردد. با افزایش نرخ بهره، بانک‌ها تمایل دارند پول را بیشتر نزد خود نگه دارند تا بیشتر سود کنند. به همین دلیل، با ورود سپرده‌های سه ساله به بازار پول در بهمن 1401، سهم این سپرده از شبه پول افزایش چشمگیری داشته است. به‌طوری‌که، در میان سپرده‌های بلندمدت بانکی، سپرده‌های سه ساله بیشترین سهم از شبه پول را در آبان امسال داشته‌اند.
چرا سهم اجزای نقدینگی از آن مهم است؟
نقدینگی از دو جزء پول و شبه پول تشکیل شده است. پول مجموع اسکناس و مسکوکات در دست مردم و سپرده‌های جاری است. شبه پول شامل سپرده‌های بلند مدت بانکی می‌شود که خود انواع مختلفی دارد. این گزارش به سهم سپرده‌های بلند مدت بانکی از شبه پول در خرداد ماه چند سال اخیر می‌پردازد.
به طور معمول، شبه پول سهم بیشتری از نقدینگی را تشکیل می‌دهد. سهم پول از نقدینگی از 23.3 درصد در آبان 1401 به 24 درصد در آبان امسال رسیده است. از آنجایی که سهم شبه پول از نقدینگی نیز رابطه مکملی دارد، سهم شبه پول از نقدینگی نیز در این مدت به طور کلی کاهش یافته است. بالا بودن سهم پول از نقدینگی نشان‌دهنده افزایش انتظارات تورمی است. همچنین، افزایش سیالیت پول می‌تواند منجر به خلق تورم بیشتر شود.
زمانی که انتظارات تورمی در جامعه افزایش پیدا می‌کند، جذابیت سود سپرده‌های بانکی کاهش میابد. در این وضعیت مردم برای اینکه بتوانند از ارزش دارایی‌های خود محافظت کنند، پول خود را از حساب بلند مدت خارج کرده و به سمت بازارهای دیگر مانند طلا و ارز می‌برند. البته در یکسال گذشته از شتاب سیالیت نقدینگی کاسته شده است.
اکوایران: جدیدترین آمار و ارقام بانک مرکزی خبر از کاهش حجم پول می‌دهد. به عبارت دیگر رشد ماهانه حجم پول در آبان ماه منفی بوده است.
چند نوع سپرده بلندمدت وجود دارد؟
همانطور که گفته شد، شبه پول سپرده‌های بلند مدت بانکی است. در ترازنامه بانک مرکزی این بخش از نقدینگی شامل چند نوع مختلف از جمله قرض الحسنه پس‌انداز، سپرده‌های کوتاه مدت، سپرده‌های یک ساله تا پنج ساله است.
حساب‌های قرض الحسنه پس‌انداز به منظور نگهداری دارایی در بانک و برای تراکنش‌هایی در جهت اهداف خیرخواهانه مثل کمک به افراد نیازمند افتتاح می‌شود و به آن سود بانکی تعلق نمی‌گیرد. همچنین بانک‌ها از محل این سپرده‌ها وام‌هایی با سود کم به افراد می‌دهند. سهم این نوع سپرده‌ها از شبه پول از آبان 1401 تا آبان 1403 افزایش یافته و از 9 درصد به 13.8 درصد رسیده است.
به سپرده‌هایی که با مدت زمان کمتر از یک سال نزد بانک به امانت گذاشته می‌شوند، سپرده کوتاه مدت گفته می‌شود. با وجود اینکه سپرده‌های کوتاه مدت بیشترین سهم را از شبه پول دارند، اما سهم آن در چند سال گذشته نزولی بوده است. سهم این نوع سپرده‌ها از 33.1 درصد در آبان 1401 به 27.1 درصد در آبان 1403 رسیده است.
رشد چشمگیر سهم سپرده‌های سه ساله از شبه پول
سهم سپرده‌های یک ساله از شبه پول در این دوره نزولی بوده و از 30.7 درصد به 20.6 درصد رسیده است. سهم سپرده‌های دو ساله نیز روند مشابهی طی کرده و از 23.5 درصد به حدود 5 درصد رسیده است. در مقابل، سهم سپرده‌های سه ساله از شبه پول افزایش قابل توجهی داشته و از صفر درصد در آبان 1401 به 29.5 درصد در آبان 1403 رسیده است. همچنین، در آبان امسال سپرده‌های سه ساله بیشترین سهم را از شبه پول داشتند.
دلیل اصلی این اتفاق بازگشت سپرده‌های سه ساله با حداکثر سود از بهمن 1401 به بازار پول است. از آنجایی که سود سپرده‌های سه ساله از دو ساله بیشتر است، مردم دارایی‌های خود را از سپرده‌های دو ساله به سه ساله انتقال داده‌اند.
از طرفی، در چند سال اخیر بانک مرکزی نرخ بهره اسمی را افزایش داده است. به طبع افزایش نرخ بهره به نفع بانک‌ها نیست، چراکه باید سود بیشتری پرداخت کنند. در نتیجه بانک‌های تجاری قراردادهای طولانی مدت‌تری با مردم می‌بندند تا بتوانند پول را بیشتر نزد خود نگهداری کنند تا سود خود را حداکثر کنند. به همین دلیل، سهم سپرده‌های طولانی مدت‌تر از شبه پول در چند سال اخیر افزایش یافته است.
منبع: اکو ایران