تفاوت سکه بانکی و غیر بانکی در چیست؟

آیا تاکنون یک اسکناس جعلی را در مقابل یک اسکناس واقعی قرار داده‌اید؟ وضعیت شکل و ظاهر سکه‌های بانکی و غیر بانکی نیز همینطور است اما الزاما تقلب در ضرب این سکه‌ها صورت نمی‌گیرد. سکه‌های بانکی شامل قطعات مختلفی مانند سکه تمام بهار آزادی، امامی، ربع سکه نیم سکه و سکه گرمی هستند. از رایج‌ترین سکه‌های غیر بانکی هم می‌توان به سکه پارسیان که در واقع نوعی پلاک طلاست اشاره کرد. امروزه با توجه به افزایش بی‌رویه قیمت طلا و سکه شناخت انواع سکه‌های بانکی و غیر بانکی می‌تواند از بسیاری از کلاهبرداری‌ها در بازار طلا جلوگیری کند. در نتیجه با ما همراه باشید تا بفهمیم که تفاوت سکه بانکی و غیر بانکی در چیست.

سکه بانکی چیست؟

سکه‌های بانکی به سکه‌هایی گفته می‌شود که توسط بانک مرکزی ضرب می‌شوند. سکه‌های بانکی در ایران شامل قطعات مختلفی هستند که از نظر وزن و عیار تا حدودی با یکدیگر تفاوت دارند. معمولاً عیار سکه‌های بانکی چیزی در حدود ۲۲ یا به عبارتی ۹۰۰ از ۱۰۰۰ است. همچنین این سکه‌ها در وکیوم‌های مخصوص که همراه با هولوگرام انحصاری بانک مرکزی است به صورت پلمپ و بسته‌بندی قرار دارد.

سکه غیر بانکی چیست؟

سکه‌های غیر بانکی همانطور که از نامشان پیداست توسط بانک مرکزی ضرب نمی‌شوند. در واقع یک سری از موسسات و شرکت‌های تولید طلا و جواهرات خصوصی اقدام به ضرب این سکه‌ها می‌کنند. گفتنی است که ارزش و اعتبار سکه‌های غیر بانکی نسبت به سکه‌های بانکی کمتر است، در نتیجه این نوع از سکه‌ها بیشتر مورد جعل قرار می‌گیرند. به جز این اغلب عیار سکه‌های غیر بانکی کمتر از سکه‌های بانکی است. در ادامه انواع سکه‌های غیر بانکی را بررسی خواهیم کرد.

انواع سکه‌های بانکی

سکه‌های بانکی که خیلی از آنها در بین مردم شناخته شده هستند شامل قطعات زیر می‌باشند:

• سکه تمام بهار آزادی طرح جدید: یکی از محبوب‌ترین سکه‌ها در ایران است که وزن آن به حدود ۸ گرم می‌رسد.
• سکه تمام بهار آزادی طرح قدیم: تفاوت سکه‌های بهار آزادی طرح قدیم با سکه‌های بهار آزادی طرح جدید در سال ضرب آنهاست. در واقع سکه‌های بهار آزادی طرح قدیم قبل از سال ۱۳۸۶ ضرب شده‌اند.
• سکه امامی: این نوع سکه که مانند سکه‌های طرح جدید سال ضرب آنها بعد از ۱۳۸۶ است با تصویر امام خمینی (ره) شناخته می‌شوند.
• سکه گرمی: سکه گرمی که از سال ۱۳۹۰ ضرب آن آغاز شد در بین مردم کمتر شناخته شده است.

علاوه بر سکه‌های بالا، قطعات ربع سکه و نیم سکه هم وجود دارند که در دسته سکه‌های بهار آزادی طبقه‌بندی می‌شوند. لازم به ذکر است عیار انواع مختلف سکه‌های بانکی ۹۰۰ می‌باشد.

انواع سکه‌های غیر بانکی

1. انواع سکه‌های غیر بانکی بر اساس عیار

• سکه‌های غیر بانکی با عیار استاندارد: این سکه‌ها همانطور که از نامشان پیداست دارای عیار ۲۲ یا ۹۰۰ از ۱۰۰۰ هستند. این عیار با سکه‌های بانکی برابری می‌کند. از این قبیل سکه‌ها در بازار طلا به وفور پیدا می‌شود. ارزش این نوع سکه‌ها بر اساس رزش موجود در طلای سکه سنجیده می‌شود.
• سکه‌های غیر بانکی با عیار پایین‌تر از استاندارد: سکه‌های غیر بانکی با عیار پایین‌تر از استاندارد به همین راحتی‌ها قابل تشخیص نیستند. با این وجود بسیاری از طلافروشان سازوکارهایی برای تشخیص چنین سکه‌هایی دارند. اگر شما یکی از این سکه‌ها را در اختیار دارید می‌توانید با مراجعه به طلا فروشی‌ها ارزش عیار طلای موجود در سکه را تخمین زده و آن سکه را بر اساس عیار موجود آن بفروشید.
• سکه‌های غیر بانکی با جنسی به جز طلا: این دست از سکه‌های غیر بانکی معمولاً از آلیاژ‌های دیگر فلزی ساخته می‌شوند. در ادامه با یک لایه روکش طلا آبکاری شده وارد بازار سکه می‌شوند.

2. انواع سکه‌های غیر بانکی بر اساس شکل ظاهری

• سکه پارسیان: سکه پارسیان که در واقع نوعی پلاک طلاست در وزن‌های مختلفی از ۱۰۰ سوت گرفته تا چندین گرم تولید می‌شود. به عبارتی این نوع از سکه به عنوان از معروف‌ترین سکه‌های غیر بانکی در ایران شناخته می‌شود. گفتنی است که عیار سکه‌های پارسیان 18 و پایین‌تر از عیار سکه‌های بانکی است.
• سکه مناسبتی: سکه‌های مناسبتی در واقع همان سکه‌هایی هستند که برای رویدادهای خاصی مثل مسابقات مهم ورزشی یا حتی یادبودها مثل اعیاد ملی، مذهبی، سالگردها و … ضرب می‌شوند. وزن این سکه‌ها عموماً بیشتر از یک گرم است. لازم به ذکر است که برای تولید برخی از سکه‌های مناسبتی از آلیاژ‌هایی مانند نقره و برنج استفاده می‌کنند.
• سکه شهدا: سکه شهدا هم مانند سکه‌های مناسبتی صرفاً به منظور یادبود شهدای کشور با طرح‌های مختلف تولید و ضرب می‌شوند. این سکه‌ها تمام ویژگی‌های سکه‌های مناسبتی را دارا بوده به نوعی می‌توان آنها را در همان دسته سکه‌های مناسبتی دسته‌بندی کرد.

فرق سکه بانکی و غیر بانکی چیست؟

اما چگونه می‌توان مهم‌ترین تفاوت‌های سکه بانکی و غیر بانکی را تشخیص داد؟ در ادامه مواردی را مطرح می‌کنیم تا شما با استفاده از آن‌ها بتوانید تفاوت سکه‌های بانکی و غیر بانکی را تشخیص دهید.

عیار سکه

سکه‌های بانک مرکزی دارای عیار مشخصی هستند، اما سکه‌های غیر بانکی ممکن است این استانداردها را رعایت نکنند. به طور کلی، عیار سکه‌های بانکی را می‌توان معادل با ۲۲ در نظر گرفت.

وزن سکه

سکه‌های بانکی، همانند عیار آن‌ها، وزن مشخصی دارند. وزن سکه‌های بانکی از 8.13 گرم شروع می‌شود و برای قطعات نیم‌سکه و ربع‌سکه، این عدد به ترتیب بر ۲ و ۴ تقسیم می‌شود. این در حالی است که سکه‌های غیر بانکی عمدتاً وزنی متفاوت با این اعداد دارند.

قیمت سکه

یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های سکه بانکی و غیر بانکی، تفاوت در قیمت آن‌ها است. قیمت سکه‌های بانکی توسط دولت و بانک مرکزی مشخص می‌شود. همچنین، قیمت این نوع سکه‌ها دارای حباب است. این امر باعث می‌شود تا قیمت سکه‌های بانکی در زمان‌های مختلف نسبت به ارزش ذاتی طلای به‌کاررفته در آن متفاوت باشد. همه این‌ها در حالی است که سکه‌های غیر بانکی عموماً ارزان‌تر بوده و حباب ندارند، زیرا ارزش آن‌ها صرفاً بر اساس طلای به‌کاررفته در آن‌ها تعیین می‌شود.

شکل و ظاهر سکه

ظاهر سکه از اهمیت بالایی برخوردار است. در طراحی سکه‌های بانکی از ظرافت خاصی استفاده شده است، در حالی که سکه‌های غیر بانکی فاقد چنین ظرافتی هستند. با این وجود، ممکن است کیفیت و ظرافت برخی از سکه‌های غیر بانکی همانند سکه‌های بانکی بالا باشد. به طور کلی، سکه‌های بانکی دارای سطحی صاف و بدون تاب هستند، اما سکه‌های غیر بانکی ممکن است به شکل محدب و با اندکی انحنا ضرب شوند.

بسته‌بندی سکه

سکه‌های بانکی با بسته‌بندی‌های مخصوص و هولوگرام معتبر ارائه می‌شوند. این سکه‌ها به صورت پلمپ بوده و دارای شماره سریال انحصاری جهت استعلام اصالت هستند. توجه داشته باشید که هنگام خرید این سکه‌ها، هیچ‌گونه آثار بازشدگی و پارگی نباید وجود داشته باشد. گفتنی است که امروزه شماره سریال سکه‌های بانکی به نام و مشخصات فرد خریدار در سامانه ثبت می‌شود تا از تقلب و جعل در بازار طلا جلوگیری شود.

رنگ سکه

یکی دیگر از تفاوت‌های سکه بانکی و غیر بانکی، رنگ طلایی آن‌ها است. سکه‌های بانکی رنگی مشابه با رنگ شمش طلا دارند، اما سکه‌های غیر بانکی رنگی غیرمعمول و متفاوت با سکه‌های بانکی دارند که آن‌ها را به راحتی متمایز می‌کند.

روش‌های تشخیص سکه بانکی و غیر بانکی

تفاوت سکه‌های بانکی و غیر بانکی کاملاً مشهود است. با این حال تشخیص سکه‌های جعلی و تقلبی از سکه‌های اصلی (چه سکه‌های بانکی و چه سکه‌های غیر بانکی) کاری بسیار دشوار است و فقط از عهده طلا فروش و افراد متخصص بر می‌آید.

در ادامه مواردی را که به ما کمک می‌کند تا سکه بانکی از غیر بانکی تشخیص دهیم را بررسی می‌کنیم:

• کیفیت ساخت سکه‌های بانکی بسیار بالاتر از سکه‌های غیر بانکی است. بدین منظور که طرح روی سکه ضخامت لبه‌های آن به شکل کاملاً ظریف و اصولی ضرب شده است.
• وزن سکه‌های بانکی بر اساس استانداردهایی است که بانک مرکزی آنها را ایجاد کرده است، در حالی که سکه‌های غیر بانکی ممکن است در عیار، رنگ، شکل و غیره این استانداردها را رعایت نکرده باشند.
• همانطور که بالاتر عنوان شد عیار همه سکه‌های بانکی 22 یا 900 در 1000 است، در حالی که عیار اغلب سکه‌های غیر بانکی کمتر از این مقدار است.
• سکه‌های غیر بانکی معمولاً فاقد هولوگرام اصلی هستند و طراحی و بسته‌بندی بی‌کیفیتی دارند.

سکه بانکی بخریم یا غیر بانکی؟

پاسخ به این سوال تا حدودی واضح است. همانطور که در بالا توضیح دادیم اعتبار سکه‌های بانکی بسیار بالاتر از سکه‌های غیر بانکی است. علاوه بر آن احتمال تقلب و جعل در سکه‌های بانکی به مراتب کمتر از سکه‌های غیر بانکی است. از آنجایی که شما در صورت خرید سکه‌های غیر بانکی باز هم ملزم به پرداخت اجرت هستید، در نتیجه، بهتر است سکه‌های بانکی را خریداری کنید. همچنین اگر تمایلی به پرداخت اجرت ندارید می‌توانید سراغ خرید طلای آب شده بروید.

تفاوت سکه بانکی و غیر بانکی در یک نگاه

در ادامه می‌توانید تفاوت سکه بانکی و غیر بانکی را در یک نگاه مشاهده کنید.