تشکیل باند دلالان پلاستیک در بورس کالا/ چگونه صنعت پلاستیک قربانی سیاست‌های ضدپتروشیمی شد؟ نرخ رشد اقتصادی با نفت ۴.۶ درصد و بدون نفت ۲.۸ درصد شد/ تشدید اختلاف آماری بانک مرکزی و مرکز آمار برنامه‌ریزی عراق برای خودکفایی در حوزه انرژی با همکاری آمریکا/ صادرات گاز ایران به عراق صفر می‌شود؟

پس از مواجهه با تحریم‌های بین‌المللی، صنعت نفت کشور با چالش‌های اساسی روبه‌رو شد. از کاهش تولید نفت خام تا کاهش سرمایه‌گذاری‌ها در میادین نفتی و کاهش صادرات نفت، همگی از چالش‌هایی هستند که همچنان کشور با آن روبه‌روست. این چالش‌ها تقریبا تمامی صنایع وابسته به نفت را درگیر کرده‌اند.

ایران به دنبال مواجهه با افت فشار میادین نفتی و گازی، نیازمند سرمایه‌گذاری‌های متعدد به جهت توسعه آن‌هاست. دولت تا کنون در مواجهه با این بحران، اقدامات بسیاری را در دستور کار قرار داده است. طرح ضربتی افزایش حفاری از میادین نفتی موجود، یکی از اقداماتی است که انجام شد اما کارایی لازم را به دلیل منافع ذی‌نفعان نداشت.

ایران برای توسعه صنعت نفت به سرمایه‌گذاری‌های جدید احتیاج دارد که به دلیل تحریم‌های بین‌المللی، میزان سرمایه‌گذاری‌ها کاهش یافته است. لازم به ذکر است که سرمایه‌گذاری‌های اندکی که انجام می‌شود نیز به دلیل رانت گروه‌های ذی‌نفع، عمدتا در جهت تامین منافع ملی عمل نمی‌کنند.

محمود خاقانی، طی صحبت‌هایی که پیش‌تر با تجارت‌نیوز انجام داد، عنوان کرد که وجود افراد رانت‌جو در صنعت نفت، منجر به کاهش تولید بیش از 400 حلقه از چاه‌های نفت و گاز شده است.

زیان صنایع وابسته به نفت

صنعت نفت ایران، تابع مسائل سیاسی است و همین موضوع، نااطمینانی را در این صنعت افزایش داده است. اقتصاد نفتی ایران، راه رشد و توسعه صنعتی را طی نکرده است. راه رشد نفتی، همواره وجود عده‌ای ذی‌نفع را به دنبال دارد. عده‌ای که از درآمدهای نفتی ارتزاق می‌کنند و آن را در جهت رشد و توسعه کشور به کار نمی‌گیرند.

نکته مورد توجه در این زمینه، شرایط صنایعی است که به نفت خام کشور وابسته هستند. صنایعی چون پلاستیک و پلیمر، همواره زیر تیغ مشکلات صنعت نفت بوده و تقریبا تمامی صنایع وابسته به نفت، از وجود افراد رانت‌جو مصون نبودند. وابستگی به نفت، مشکلات اساسی را برای صنایع وابسته به وجود آورده است. 

یکی از مهم‌ترین کاربردهای نفت خام، استفاده در صنعت پلاستیک‌سازی است؛ چراکه در فرآیند تولید بسیاری از کالاها، بالاخره از پلاستیک استفاده شده است؛ چه در بسته‌بندی و چه در خود محصول. از این رو، پلاستیک یکی از صنایع مهمی است که وابستگی بسیاری به نفت دارد. در واقع مواد اولیه محصولات پلاستیکی، محصولات پتروشیمی است که در ایران تولید می‌شود.

صنعت پلاستیک ایران به دلیل مزیت وجود نفت خام ارزان، همواره از صنایع مهم کشور است. این صنعت در کشوری نفتی، قادر به تامین مواد اولیه ارزان بوده و به همین دلیل، مزیت رقابتی بین کشورهای همسایه دارد. اما این روند چندین سال است که تغییر کرده و علنا مواد اولیه گران، منجر به افزایش قیمت پلاستیک شده‌اند.

افزایش قیمت پلاستیک به دلیل مواد اولیه گران

صنعت پلاستیک به دنبال وابستگی به صنعت پتروشیمی، با مشکلات متعددی مواجه است. در همین زمینه احمد مقیمی‌اصل، رئیس اتحادیه فروشندگان پلاستیک و ظروف یک‌بارمصرف، در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز عنوان کرد: از زمانی که مواد اولیه تحت‌نظر بورس قرار گرفت، باندهایی تشکیل شد که فقط دلالان قادر به خرید این مواد بودند. تولیدکنندگان خرده‌پا در همین سازوکار کنار گذاشته شدند.

او ادامه داد: صنعت پتروشیمی چندین تن از محصولات تولیدی را با همکاری دلالان و سازمان بورس، در منطقه می‌فروشد و محصولی برای نیاز داخل باقی نمی‌ماند. در چنین شرایطی، تولیدکنندگان خرده‌پای پلاستیک مجبور می‌شوند که از عمده‌فروشان و با قیمت بالا، مواد اولیه لازم را خریداری کنند.

وی افزود: بعضی اوقات قیمت مواد اولیه، بیش از 100 تا 200 تومان به ازای هر کیلو افزایش می‌یابد و این موضوع مستقیما بر افزایش قیمت پلاستیک اثرگذار است. گرانی پلاستیک، منجر به کاهش صادرات خواهد شد.

مقیمی در رابطه با نقش پتروشیمی‌ها در گران شدن پلاستیک تشریح کرد: پتروشیمی‌ها، آب، برق، خوراک و اکثر مواد اولیه موردنیاز را از داخل تامین می‌کنند و در زمینه کمک به زنجیره صنایع، سهل‌انگاری می‌کنند. اگر پتروشیمی‌ها حتی نصف تولید خود را به تولیدکنندگان داخلی بفروشند، باز می‌توانند مابقی تولید خود را صادر کنند و از آن طریق ارزآوری داشته باشند.

وی تصریح کرد: بهترین برندهای تولید خودرو مانند بنز، بی‌ام‌و، شورلت و … تحت حمایت اتریش هستند و کل خرده‌کاری‌های آن را همان کشور با مارک و برند خود شرکت انجام می‌دهد. پلاستیک نیز از صنایعی است که مواد اولیه آن در کشور وجود دارد و می‌تواند کل زنجیره را تامین کند، اما این کار به دلیل سودجویی‌ها انجام نمی‌شود.

به گفته او پتروشیمی‌ها دلیل صادرات بخش عمده محصولات خود را، ارزآوری برای کشور عنوان می‌کنند. در حالی که پلاستیک نیز ارزآور است و دقیقا به دلیل همین مشکلات تولیدی، بسیاری از بازارهای خود را از دست داده است. ترکیه، آذربایجان، ارمنستان و… از بازارهایی است که از دست رفته است.

مقیمی اضافه کرد: تا زمانی که تولید پتروشیمی‌ها مستقیما به تولیدکننده داده نشود و حتی در همین زمینه قاچاق هم صورت بگیرد، مشکل گرانی پلاستیک روز به روز بیشتر خواهد شد.

وی در رابطه با تاثیر نحوه قیمت‌گذاری بر کاهش تمایل پتروشیمی‌ها عنوان کرد: اجناسی که دولت بر آن نظارت می‌کند، گران‌تر از هر کالایی هستند. این موارد باید آزاد شوند و پتروشیمی‌ها بتوانند مستقیما مواد اولیه را به تولیدکنندگان بفروشند و در بازار داخلی عرضه کنند. این موضوع منجر به افزایش صادرات پلاستیک و ارزآوری بیشتر برای کشور خواهد شد.

برای مطالعه بیشتر صفحه سوخت و انرژی را دنبال کنید.

منبع: تجارت نیوز