بندر چابهار؛ نمونه شراکت راهبردی ایران و هند در همکاری و اتصال منطقه‌ای
تهران- ایرنا- رسانه هندی با اشاره به مشارکت هند در بندر چابهار، این همکاری را نمونه‌ای از شراکت راهبردی دهلی‌نو-تهران خواند که بر همکاری‌ها در حوزه انرژی و اتصال منطقه‌ای متمرکز است اما موانع و پیچیدگی‌هایی بر سر اجرای کامل آن وجود دارد.
به گزارش روز یکشنبه ایرنا ، تارنمای خبری هفته‌نامه ایندیا تودی در گزارشی به‌همراه مصاحبه نوشت: روابط هند و ایران قرن‌ها سابقه دارد و همواره با تبادلات فرهنگی و تجاری همراه بوده است. در دوران مدرن، این ارتباط به یک شراکت راهبردی تبدیل شده که بر همکاری‌های انرژی و اتصال منطقه‌ای متمرکز است. پروژه بندر چابهار نمونه‌ای قابل توجه از این همکاری است که به عنوان دروازه‌ای مهم برای ورود به آسیای مرکزی عمل می‌کند. این بندر نه‌تنها موقعیت اقتصادی هند را تقویت می‌کند، بلکه بر تعهد دو کشور به ثبات منطقه‌ای تاکید دارد.
این گزارش حاکیست: با این حال، این شراکت امیدبخش با موانع بزرگی روبرو است. تحریم‌های آمریکا علیه ایران، فرصت‌های تجاری و سرمایه‌گذاری را محدود و هند را وادار به احتیاط کرده است. تلاش هند برای برقراری تعادل میان روابط با ایالات متحده و ایران، موقعیتی حساس برای دهلی‌نو ایجاد کرده است. این مسائل، پیچیدگی‌های حفظ روابط دوجانبه در میان منافع بین‌المللی متضاد را نمایان می‌کند.
سیدمحمدصادق امامیان فارغ التحصیل دکترای سیاست‌گذاری عمومی و حکمرانی از دانشگاه ادینبرگ بریتانیا و هم‌بنیان‌گذار اندیشکده حکمرانی شریف به سوالات این تارنما در مورد دلایل پنهان پشت تردید هند در همکاری کامل با بندر چابهار و پیچیدگی‌های روابط هند و ایران پاسخ داده است. وی در مورد وضعیت روابط دو کشور ایران و هند، گفت: روابط ایران و هند از دوران استقلال هند راهبردی بوده است. اما تحریم‌های آمریکا و مسائل بوروکراتیک در ایران مانع توسعه این روابط شده است. ایران و هند به گسترش همکاری‌های خود، به‌ویژه در پروژه بندر چابهار، تمایل دارند اما همچنان بر سر این راه موانعی وجود دارد.
امامیان در توضیح این موانع و عوامل بروز آنها به عوامل متعددی «از جمله تحریم‌ها و درگیری اوکراین و روسیه» اشاره کرد و افزود: هند همیشه به راهگذر دریای شمال به عنوان مسیری به آسیای مرکزی و روسیه و به چابهار در زمینه دسترسی به افغانستان فکر می‌کند. خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان در چند سال پیش نیز بر برنامه‌های هند تاثیر گذاشته است. معافیت‌هایی که آمریکا به معنای واقعی برای چابهار در نظر گرفته بود نیز عامل مهمی بوده است.
وی به وجود دو نگاه متفاوت به مشارکت هند در بندر چابهار در «جامعه متنوع ایران» اشاره کرد: دیدگاه‌های مختلفی در ایران وجود دارد؛ برخی گروه‌ها به شدت از مشارکت هند در چابهار حمایت می‌کنند و آن را پروژه‌ای مهم، استراتژیک و نمادین می‌دانند که نیاز به موفقیت دارد. آنها فکر می‌کنند چابهار تنها راه منحصر به فرد هند برای دسترسی به آسیای مرکزی است و هیچ راهگذر دیگری وجود ندارد که این دسترسی را برای هند فراهم کند.
«اما برخی دیگر موضعی انتقادی دارند، نه تنها انتقادات فنی در مورد کندی و تاخیر در پروژه، بلکه انتقادات استراتژیک. سوالاتی در مورد اینکه آیا هند به راهگذر هند- خاورمیانه-اروپا (IMEC) به عنوان یک کریدور جایگزین برای رسیدن به مناطق شمالی فکر می‌کند یا نه، یا اینکه آیا هند تحت فشار رژیم اسرائیل و لابی‌های آمریکایی بر سر چابهار و کریدور شمال-جنوب، راهگذر هند- خاورمیانه-اروپا را از نظر سیاسی در اولویت قرار داده است یا خیر.»
امامیان افزود: سیاست‌گذاران هندی به صراحت اعلام کرده اند این دو پروژه را با برنامه‌ریزی، منطق و تحلیل‌های اقتصادی متفاوت در پیش گرفته شده‌اند. برخی در ایران معتقدند هند پروژه چابهار را فقط برای مقابله با چین دنبال می‌کند اما این نگاه بسیار بدبینانه است.
این تحلیلگر با اشاره به «رقابت اقتصادی و سیاسی بزرگ میان هند و چین»، گفت: ایران مایل است با هر دو کشور همکاری کند و دیپلماسی و گفت‌وگو میان این کشورها را ضروری می‌داند.
وی در پاسخ به سوالی در مورد آینده روابط تهران- دهلی‌نو، گفت: این روابط از نظر راهبردی و تمدنی عمیق است و نمی‌توان تصور قطع ارتباط میان ایران و هند را داشت. ما در دنیای بسیار متنوعی زندگی می‌کنیم. جوامع متنوع و پیچیده هستند و در یک دوره زمانی بسیار مهم قرار داریم.
امامیان تاکید کرد: موارد زیادی وجود دارد که هر دو کشور ممکن است در مورد آنها اشتراک یا اختلاف نظر داشته باشند اما ما باید تفاوت‌ها و دیدگاه‌های مختلف را تحمل کنیم زیرا می‌دانیم روابط ایران و هند بسیار راهبردی است. بنابراین هیچ کس نمی تواند به این فکر کند که ایران و هند از یکدیگر جدا شوند یا تا حدی دشمن یا حتی رقیب ژئوپلیتیکی باشند. تا آنجا که من از سیاست‌گذاران ایران و هند شنیده ام، وضعیت سیاسی کنونی رو به بهبود است و هر دو کشور بسیار مشتاق بهتر شدن روابط هستند.
ایندیا تودی در پایان گزارش خود نتیجه‌گیری کرد: با وجود چالش‌ها و تحریم‌ها، روابط ایران و هند همچنان استراتژیک و رو به توسعه باقی مانده است. بندر چابهار به‌عنوان نمادی از این همکاری، نیازمند تلاش‌های بیشتری از سوی هر دو کشور برای غلبه بر موانع و تحقق ظرفیت‌هاست.
منبع: ایرنا