بازگشت دوباره بمب‌های هسته‌ای
به‌روزرسانی دکترین هسته‌ای روسیه و شکست برخی معاهدات بین‌المللی که هدف از تدوین آن‌ها جلوگیری از وقوع یک جنگ هسته‌ای بوده، خطر آغاز دوباره یک رقابت تسلیحاتی و تشدید تنش‌های هسته‌ای را افزایش داده است.
به گزارش ایسنا، رسانه آمریکایی در مقاله‌ای با بررسی پیشینه سلاح‌های هسته‌ای در جهان، گزارش داد که احتمال وقوع یک جنگ هسته‌ای افزایش یافته و معاهداتی که برای جلوگیری از این فاجعه تدوین شده بودند، در مسیر زوال قرار دارند.
به گزارش «وال‌استریت ژورنال»، در پایان جنگ سرد قدرت‌های جهانی به توافق رسیدند که با کاهش تعداد تسلیحات هسته‌ای، جهان جای بهتری برای زندگی خواهد بود، اما حالا این دوره به پایان رسیده است.
معاهدات مرتبط با کاهش تسلیحات هسته‌ای در مسیر زوال قرار دارند، برخی قدرت‌های هسته‌ای در حال تقویت زرادخانه‌های خود هستند، خطر درگیری هسته‌ای در حال افزایش است و استفاده از سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی برای کسب برتری در میدان‌های نبرد دیگر یک امر دور از ذهن نیست.
کابوس جنگ‌های هسته‌ای در سال 1945 و در زمانی آغاز شد که ایالات متحده نخستین آزمایش هسته‌ای خود را در «نیومکزیکو» انجام داد. در روزهای اوج جنگ سرد در سال 1963، «جان اف کندی» رئیس‌جمهور وقت آمریکا نسبت به گسترش نامحدود و کنترل‌نشده تسلیحات هسته‌ای و دستیابی کشورهای مختلف به این ابزار کشتار جمعی ابراز نگرانی کرد و آن را «بزرگ‌ترین تهدید ممکن» دانست.
به مدت چندین دهه، توافقنامه‌ها و معاهداتی که قدرت‌های هسته‌ای امضا کردند و همچنین چالش‌هایی در حوزه فناوری موجب به تعویق افتادن بروز یک جنگ هسته‌ای و آخرالزمانی شد. به مرور زمان، روسیه و آمریکا ابتدا تعداد کلاهک‌های هسته‌ای خود را افزایش و سپس کاهش دادند. در سال‌های اخیر هم چین در مسیر توسعه تسلیحات هسته‌ای قرار داشته است.
تسلیحات هسته‌ای جهان در دهه 1980 میلادی به اوج خود رسید و از آن زمان در مسیر نزولی قرار داشته است. آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی در پیمان هسته‌ای «استارت» در سال 1991، توافق کردند که محدودیتی را بر تعداد کلاهک‌های هسته‌ای خود وضع کنند. اما به گزارش رسانه آمریکایی، یکی از معاهدات کلیدی میان آمریکا و روسیه برای کنترل تسلیحات هسته‌ای به نام «پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد» شکست خورده است. پیمان «استارت نو» نیز که محدودیت سنگینی بر تعداد کلاهک‌های مستقرشده و همچنین تعداد موشک‌ها و بمب‌افکن‌های حامل این کلاهک‌ها وضع کرده بود، در اوایل سال میلادی آینده منقضی خواهد شد.
مقامات ارشد دولت آمریکا می‌گویند که ایالات متحده باید برای گسترش نیروی هسته‌ای خود در راستای ایجاد قدرت بازدارندگی علیه روسیه و چین آماده باشد، امری که موجب افزایش احتمال آغاز دوباره یک رقابت تسلیحاتی خواهد شد. به گزارش وال‌استریت ژورنال، برخی تخمین‌ها نشان می‌دهد که ممکن است تعداد کلاهک‌های هسته‌ای در انبارهای تسلیحاتی چین تا سال 2035 سه برابر شود.
بر اساس این گزارش، تازه‌ترین تخمین‌ها نشان می‌دهند که چین در حال حاضر حدود 600 موشک بالستیک قاره‌پیما در انبارهای خود دارد که همگی آن‌ها می‌توانند خاک ایالات متحده را هدف قرار دهند. پکن در گذشته پیشنهادهایی برای مذاکره با روسیه و آمریکا درباره وضع محدودیت بر تعداد کلاهک‌های هسته‌ای را رد کرده است.
سردمداران تسلیحات هسته‌ای جهان تسلیحات هسته‌ای قاره‌پیما دارند. روسیه، چین و آمریکا دارای سه‌گانه هسته‌ای هستند، یعنی می‌توانند دشمنان خود را از طریق دریا، خشکی و آسمان با سلاح هسته‌ای هدف قرار دهند، اما در تصاویر زیر تنها تسلیحات هسته‌ای مستقر در خشکی و برد عملیاتی آن‌ها نمایش داده شده است.
گرچه ایالات متحده و روسیه ذخایر هسته‌ای خود را کاهش دادند، اما نگرانی از احتمال استفاده از تسلیحات هسته‌ای تاکتیکی افزایش یافته است. این‌ها تسلیحاتی هستند که برد عملیاتی و قدرت تخریب کمتری دارند، اما می‌توانند تاثیر بزرگی در توازن قدرت در میدان‌های نبرد داشته باشند.
زمزمه‌هایی از احتمال استفاده روسیه از تسلیحات هسته‌ای تاکتیکی در جنگ اوکراین به گوش می‌رسد و مسکو در ماه نوامبر سال گذشته با به‌روزرسانی دکترین هسته‌ای خود، راه را برای استفاده از این تسلیحات هموار کرد. کشورهای غربی نگران هستند که اگر روسیه در موضع تدافعی قرار گیرد، ممکن است از این تسلیحات هسته‌ای تاکتیکی استفاده کند.
تلاش برای مهار تهدید هسته‌ای بر «پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای» متمرکز شده است، پیمانی موسوم به «ان‌پی‌تی» که 191 دولت جهان آن را امضا کرده‌اند. امضاکنندگان این پیمان متعهد شده‌اند که از تلاش برای دستیابی به سلاح هسته‌ای صرف‌نظر کنند و قدرت‌های هسته‌ای نیز تعهد داده‌اند که خلع سلاح شوند. با این حال، چهار دولت جهان، یعنی رژیم صهیونیستی، هند، پاکستان و سودان جنوبی عضو این پیمان نیستند.
به گزارش وال‌استریت ژورنال، گرچه کشورهای جهان با امضای معاهداتی مانند ان‌پی‌تی متعهد شده‌اند که به دنبال دستیابی به سلاح هسته‌ای نباشند، اما مشخص نیست که این تعهد در مواجهه با چالش‌های بزرگ در جهان پرتنش امروز تا چه حد پایدار خواهد بود.
منبع: ایسنا