ایستگاه اول تامین مالی ارزی

نرخ سود این اوراق به شکل یورویی و 6‌درصد اعلام شده و مدت اوراق 48 ماه بوده است. این اوراق بازار ثانویه ندارد، اما با هماهنگی بانک ملت، دارنده این اوراق می‌تواند آن را به سایر اشخاص حقوقی واگذار کند. هدف این ابزار جمع‌آوری منابعی است که در بخش زیادی از تغییرات خرید و فروش کالاها در ترازنامه شرکت‌ها رسوب شده و دارندگان این منابع تمایل به تبدیل منابع ارزی به منابع ریالی ندارند. به گفته مسوولان، این گام نخست برای تامین مالی ارزی از طریق اوراق است که می‌تواند مبنایی برای توسعه ابزار ارزی در مراحل آینده قرار گیرد.

روز گذشته در محل ساختمان جدید مرکز مبادله ارز و طلای کشور از ابزار جدید بانک مرکزی جهت تامین ارز پروژه‌های کلان رونمایی شد. اوراق مرابحه ارزی نخستین بار در داخل کشور با هدف رشد و توسعه پروژه گازی بیدبلند منتشر شد که در حاشیه مراسم رونمایی از این اوراق، محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی، به توضیح و تشریح برخی ابزارهای ارزی جدید پرداخت. اوراق مرابحه ارزی برای نخستین بار در کشور با سود 6‌درصد سالانه توسط شرکت گاز بید بلند منتشر شده که پذیره‌نویسی نخستین دوره عرضه آن نیز به عهده بانک ملت است. اما از دیگر ابزار‌های مهم ارزی که در نشست روز یکشنبه از آنها سخن به میان آورده شد می‌توان به صندوق تثبیت ارزی و تشکیل بازار سلف (فردایی) اشاره کرد.

تقویت بازوی ارزی بانک مرکزی

در نخستین بخش نشست روز یکشنبه علی سعیدی، مدیرعامل مرکز مبادله ارز و طلا، از ماموریت‌ها و اهداف تاسیس این مرکز سخن به میان آورد و گفت: «تمرکز مرکز مبادله مبتنی بر دو دارایی مهم یعنی ارز و طلاست که جمع کثیری از فعالان اقتصادی و مردم را دربرمی‌گیرد، مرجعیت رسمی در بازارهای ارز و طلا، تامین نیازهای واقعی ارز، ایجاد بستری امن برای انجام معاملات فعالان اقتصادی و مردم، ایجاد بستر تامین مالی ارزی، و مدیریت ریسک از طریق قراردادهای مشتقه از جمله ماموریت‌‌‌های مرکز مبادله است.» رئیس کل بانک مرکزی نیز در توضیح اهداف ارزی این نهاد از لزوم تاسیس مرکز مبادله سخن به میان آورد و گفت: «در مرکز مبادله ارز و طلا به تدریج سامانه‌‌‌ها را آماده و ایده را کامل کردیم و به زودی آثار مثبت کارکرد این مرکز را در فضای فزاینده اقتصاد ایران می‌‌‌بینیم.»

او در ادامه تاکید کرد که یکی از ابزارها برای مدیریت بازار ارز، سوآپ است که آن را شروع کردیم و اگر امروز در بخش درهم در بازار مشکلی نداریم به دلیل استفاده از ابزار سوآپ است و آنقدر درهم عرضه می‌کنیم که در پایان روز با مازاد درهم مواجه می‌‌‌شویم.» فرزین انتظارات تورمی را از دیگر موارد مورد توجه بانک مرکزی اعلام کرد و گفت: «از دیگر اقدامات انجام‌شده کنترل انتظارات تورمی در جامعه بوده‌‌‌، واقعیت این است که نرخ ارز در ایران شناور نیست و بازار ارز خزنده است که این روند در مقاطعی به ما آسیب می‌زند و تجار نیز شدیدا از این خزندگی ارز آسیب می‌بینند. از این رو کنترل این خزندگی نیاز به ابزار و مقررات دارد. انتظارات به شدت نقش منفی دارند و افرادی هر صبحی که بیدار می‌شوند تا شب دائما در حال تولید انتظارات منفی هستند اما شاهد آن هستیم که تاثیر آنها در حال کاهش است و نظر‌سنجی‌ها نشان می‌دهند انتظارات تورمی هر چند همچنان بالاست اما روند آن رو به کاهش است.»

اوراق میلیون یورویی

بهسازی و احداث تاسیسات جمع‌آوری گاز مشعل، پروژه کلانی است که شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج فارس در حال انجام آن است و جهت تامین بخشی از منابع مالی این پروژه اقدام به انتشار اوراق ارزی کرده است. سعیدی در توضیح جدید‌ترین اوراق بانک مرکزی گفت: «دستورالعمل اجرایی عرضه اوراق مرابحه ارزی در تاریخ 22 مهر ماه سال‌جاری به تصویب کمیسیون ارز بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران رسید. تاریخ شرایط و مراحل عرضه اوراق به پیشنهاد ناشر و با پذیرش سمت سایر ارکان اوراق توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می‌شود. ناشر مکلف است مستندات کلیه مصارف ارزی از محل عرضه اوراق را پس از تایید امین به مرکز مبادله در مقاطع سه‌ماهه گزارش کند.» وظیفه پذیره‌نویسی و تضمین نقدشوندگی اوراق مذکور بر عهده بانک ملت است و سازمان حسابرسی نیز امین این امر محسوب می‌شود. سعیدی در ادامه حجم این اوراق را 100‌هزار برگ معادل 100 میلیون یورو به مدت 48 ماه اعلام کرد که حداقل میزان خرید برابر با 1000 برگ یا یک میلیون یورو است. آغاز پذیره‌نویسی این اوراق روز دوشنبه 6 آذر ماه بود که تا روز دوشنبه سیزدهم این ماه نیز ادامه دارد.

محصولات جدید مرکز مبادله

افزایش تعداد ابزار‌های ارزی در یک اقتصاد به کاهش ریسک معامله‌گران، کاهش فشار از روی بازار نقدی و همچنین پیش‌بینی‌پذیر کردن آن اقتصاد کمک‌های چشمگیری می‌کند. از زمان آغاز به کار رسمی مرکز مبادله نیز سخنانی مبنی بر افزایش ابزار‌های ارزی مطرح بود. رئیس کل در نشست روز یکشنبه در رابطه با دو بستر جدید در بازار ارز کشور یعنی صندوق تثبیت ارز و بازار فردایی رسمی توضیحات جدیدی ارائه کرد و گفت: «ابزار دیگر بانک مرکزی بازار فوروارد و سلف است که به صورت فردایی، پس فردایی و هر شنبه خواهد بود تا به فعالان اقتصادی علامت رو به جلو بدهیم و نرخ ارز را باثبات حفظ کنیم.

اما برای استفاده از ابزار فوروارد باید از سیستم بیمه‌‌‌ای استفاده کنیم و از این رو صندوق تثبیت ارز را طراحی کردیم که در حال تدوین اساسنامه آن هستیم.» او همچنین در رابطه با تاسیس صندوق تثبیت ارز گفت: «دلیل ایجاد صندوق توسعه ملی این بود که مابه‌التفاوت فروش نفت را در این صندوق ذخیره کنیم و آن را به بخش خصوصی ارائه دهیم که اساس آن هم تثبیت بود اما سیاست ما ایجاد صندوق تثبیت ارزی است تا ریسک نوسانات ارز در آینده را با این ابزار پوشش دهیم تا خیال بازرگان راحت باشد که برای مثال تا سه ماه آینده نرخ ارز نوساناتی نخواهد داشت که البته به دنبال این هستیم که مدت‌‌‌های تثبیت ارز را طولانی‌تر کنیم.»