اعتماد کاربران در حال از دست رفتن است/ با تقویت بازارهای غیررسمی، سونامی پرونده‌های قضایی در راه است

به‌دنبال تصمیم ناگهانی بانک مرکزی مبنی بر مسدودسازی درگاه‌های پرداخت ریالی صرافی‌های رمزارز، نشست خبری ویژه‌ای در اتاق بازرگانی ایران برگزار شد. این نشست با حضور نمایندگان صرافی‌های ارز دیجیتال، انجمن‌های صنفی مانند انجمن فین‌تک، کمیسیون بلاک‌چین نظام صنفی و اهالی رسانه همراه بود.

علی‌رغم شفاف‌سازی، بانک مرکزی روز پنج‌شنبه ششم دی‌ماه در اقدامی ناگهانی و سلبی درگاه 7800 صرافی‌ ارزدیجیتال را مسدود کرد. این اقدام واکنش گسترده‌ای به همراه داشت و انعکاس آن در رسانه‌ها نشر زیادی پیدا کرد. در حال حاضر بیش از صد ساعت از این اقدام بانک مرکزی می‌گذرد و به گفته کارشناسان، جریان اصلی تنفس کسب‌وکارهای این حوزه بسته شده است. محدودیت پلتفرم‌ها و سکوهای تبادل رمزارزها تبعات سنگینی دارد که حتی ممکن است منافع ملی را تحت تاثیر خود قرار دهد.

در حال حاضر فشار رسانه‌ای را شاهد هستیم که اقدام بانک مرکزی را در کنترل نرخ ارز موثر می‌داند. ضمنا چنین گفته می‌شود که اتهام مبنی بر پولشویی مورد دیگری بوده که چنین عمل را باعث شده است. شرایط پرتنش، نیازمند شفاف‌سازی‌ است و این وظیفه با بانک‌ مرکزی‌ و در نهایت دولت است. 

در ادامه، سخنان مطرح‌شده توسط افراد مختلف و نکات کلیدی این نشست را می‌خوانید.

ما شاهد نابودی یک اکوسیستم هستیم!

رضا قربانی کارشناس حوزه فین‌تک و مدیرعامل کارخانه نوآوری راه‌کار که این نشست را راهبری می‌کرد، وضعیت موجود را چنین شرح کرد:

در شرایط کنونی نرخ ارز نوسانات شدیدی را تجربه می‌کند. در دنیای کنونی این مسیر در سال‌های گذشته در کشورهای هم‌جوار ما با شدت پیشرفت کرده و نهادهایی مانند وارد تنظیم‌گری انجام شده. متاسفانه از پنج شنبه حوالی ساعت 15 درگاه پرداخت ریالی یه صورت ناگهانی بسته شد. هنوز به صورت رسمی دلیل بسته شدن درگاه پرداختی اعلام نشده است. فشار رسانه‌ای در 24 ساعت اخیر مبنی بر جواب دادن بانک مرکزی برای کنترل نرخ ارز آغاز شده است.

ما شاهد نابودی یک اکوسیستم یا مجموعه‌ای از کسب‌وکارها هستیم که هم‌زمان با دیگر نقاط جهان متولد شده و شکل گرفته‌اند. البته این تفاوت اکوسیستم با دیگر هم‌شکلان خود در این نکته نهفته است که کسب‌وکارها در ایران بدون حتی کوچکترین حمایت اعتمادسازی و رشد کرده‌اند. کسب‌و‌کارهای صرافی رمزارز در سال‌های گذشته یک ریال از موارد و کمک‌هایی که شامل دانش‌بنیان‌ها می‌شود را دریافت نکرده‌اند.

طوری رفتار می‌شود که انگار با مشتی دزد، طرف هستیم

 او در ادامه به این نکته اشاره کرد که پس از تصمیم بانک مرکزی هیچ‌گونه شفاف‌سازی‌ای از سوی این نهاد تنظیم‌گر ارائه نشده و گفت:

بیش از 96 ساعت از بسته شدن درگاه پرداختی می‌گذرد و هیچکس پاسخگو نیست. فی‌الواقع- انگار با مشتی دزد طرف هستیم، نه یک اکوسیستم. با این حال اگر این مشکل رفع و درگاه‌ها مجددا باز شود و دوباره با بروز مشکلات چنین اقدامی تکرار شود، این به معنای فرش قرمز انداختن برای بازار غیررسمی‌ است. شما همین حالا شاهد خرید و فروش ارز دیجیتال در دیوار و شیپور هستید. این می‌تواند عواقب جدی داشته باشد.

انتظار ما از این دولت این نبود

نیما قاضی دبیر انجمن تجارت الکترونیک صحبت خود را چنین آغاز کرد:

من از اینکه روش مدیریت هنوز تغییری نکرده است تعجب می‌کنم. انتظار ما از این دولت این نبود. اینکه بدون ارائه دقیق راهبرد یا حتی ارائه علت، کنشی به این تندی انجام شود.
اگر هدف حفظ ارزش پول ملی‌ است، باید گفت که این روش دارد به صورت معکوس جواب می‌دهد. 

نیما قاضی در بخش دیگری به رونق بازار غیررسمی اشاره کرد و بیان داشت:

متاسفانه در کشور بازار غیررسمی قوام یافته و شکل گرفته است. ما با بی‌مهری به سکوها یا پلتفرم‌های فعال در بازار رسمی، شکل غیررسمی آن را تقویت می‌کنیم. راستش را بخواهید مساله تکراری‌ است. گویا هر چند ماه یک‌بار ما باید در این مورد صحبت کنیم و به این مساله برگردیم.

بخشی از دولت مسئولیت خود را در زمینه تنظیم‌گری انجام نداده یا درست انجام نداده است. حالا به نقطه‌ای رسیده که کاری انجام می‌دهد که در هیچ کجای قانون چنین حقی برای او در نظر گرفته نشده و حتی پاسخگو هم نیست. 

در چند ماه گذشته بیست هزار استعلام قضایی توسط پلتفرم‌ها پاسخ داده شده است 

محمدمهدی شریعت‌مدار مدیرعامل جیبیت و عضو هیات مدیره انجمن فین‌تک در صحبت خود گفت:

بسترها یا سکوهای محدود شده پلتفرم‌هایی بودند که تبادل انواع و اقسام دارایی‌های دیجیتال را بین کاربران ایرانی تسهیل می‌کردند. در چند ماه گذشته بیست هزار استعلام قضایی توسط پلتفرم‌ها پاسخ داده شده است. ما با پلیس فتا تعامل بسیاری داشته‌ایم. در مورد تعامل با دستگاه تنظیم‌گر ما پنج سند طراحی کردیم که در نهایت از هیچ‌کدام آن‌ها استفاده نشد.

سند آخر به معاونت حقوقی رسید و مصوباتی هم بر اساس آن تصویب شد، حتی به مجلس هم رسید. به هر حال ما نمی‌خواهیم این مساله را واکاوی کنیم و فرایندی که ما دنبال می‌کردیم موفقیت‌آمیز نبود. بحث اصلی ما این است که شریان اصلی یک اکوسیستم بسته شده است. 

پلتفرم‌ها می‌توانند به کنترل نرخ ارز کمک کند/ دست تعامل ما به سوی تمام ارگان‌ها دراز است/ اعمال تصمیمات بدون اطلاع‌رسانی غلط است!

محمدمهدی فاطمیان رئیس هیات مدیره انجمن فین‌تک که فعالان و فعالیت‌های صنفی را نمایندگی می‌کرد به نکات مدنظر خود اشاره داشت:

چند سال قبل جریانی آغاز به کار کرد که نوسانات نرخ دلار را به تحرکات صرافی‌های ارز دیجیتال نسبت می‌داد. ما پیشنهاد دادیم که اجازه دهید شرکت‌های صادراتی بیایند و دلار مورد نیاز خود را از این بستر تامین کنند تا نرخ ارز کنترل شود. از آن روز به بعد اتهامات وارده به صرافی‌ها تغییر کرد و بحث پولشویی مطرح شد. طبق اعلام شفاهی و نه اعلام رسمی، بالا رفتن نرخ ارز علت بسته شدن درگاه پرداختی عنوان شده است.

ما بیش از سیصد کسب و کار در این حوزه داریم. باید در این موضوع اطلاع‌رسانی درستی صورت پذیرد. خود این پلتفرم‌ها می‌توانند به کنترل نرخ ارز کمک کنند. آخر هفته چنین تصمیمی بدون هیچ‌گونه اطلاع‌رسانی رسمی اجرا می‌شود. باید گفت که این نوع رفتار غلط است. 

فاطمیان در ادامه صحبت خود به واکنش نهادهای دولتی به بیانیه انجمن فین‌تک پرداخت. او در ابتدا به این مساله اشاره کرد که مسدودسازی کلیه کسب‌وکارها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. 

دست تعامل ما همیشه به سوی بانک مرکزی و سایر ارگان‌ها دراز بوده و هست. برخورد سلبی به هیچ عنوان مورد تائید ما نیست. مسدودسازی کلیه کسب‌وکارها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. توقع ما توضیح دقیقی از اتفاقات پیش‌رو بود. از طرف بانک با من تماس گرفته‌اند که بیانیه تندی منتشر کرده‌اید. بله اما ما تا به الان جلوی تجمعاتی را گرفته‌ایم.

تمرکز ما باید بر این باشد که شفافیت اتفاق بیافتد. کسب‌وکارهای ارز دیجیتال نقش اساسی در تولید ناخالص دارد. با چنین برخوردهایی این کسب‌وکارها را می‌رنجانیم. می‌شود کاری کرد که این کسب‌وکارها در این شرایط کمک‌کننده باشند. 

بانک مرکزی به‌جای معرفی راه جایگزین به صورت ناگهانی و دفعی عمل می‌کند

عباس آشتیانی رئیس کمیسیون بلا‌ک‌چین نظام صنفی هم در این جلسه حضور داشت و سازمان نظام صنفی را نمایندگی می‌کرد. او به روند خودتنظیم‌گری کسب‌وکارهای این حوزه پرداخت و افزود:

نکته اولیه اینجاست که سال‌های سال، پیشگامی برای تنظیم‌گری این حوزه از سمت خود کسب‌کارها و بخش خصوصی صورت گرفت. اولین سندهای موجود توسط خود بخش خصوصی تنظیم شد. بانک مرکزی دغدغه‌های درستی دارد اما گزارش مشخصی در مورد حوزه رمزارز ندارد.

متر و سنجه‌ای برای تصمیمات تنظیم‌گران بخشی وجود ندارد. یک پیشنهاد که می‌توان به صورت یک نقد آن را در نظر گرفت آن است که چرا قبل معرفی جایگزین، تصمیمات خود را که ناشی از دغدغه خود است را به صورت دفعی و ناگهانی انجام می‌دهد. 

اعتماد کاربران در حال از دست رفتن است/ با تقویت بازارهای غیررسمی، سونامی پرونده‌های قضایی در راه است

عباس آشتیانی در ادامه صحبت خود به نکته‌ای پرداخت که پیش از این بسیاری از کارشناسان به آن پرداخته بودند. از پنج‌شنبه گذشته تا به امروز تعداد خروج ثبت شده در پلتفرم‌ها ناشی از تصمیم ناگهانی بانک مرکزی‌ است. آشتیانی به‌دست آوردن مجدد اعتماد از دست رفته کاربران را غیرممکن و سخت می‌داند. او در این مورد گفت:

اعتماد کاربران در حال از دست رفتن است. در حوزه‌ای غیرمتمرکز، برگشت اعتماد سخت و غیرممکن است. این اقدامات باعث تقدیم بازار به رقبا و بسترهای غیرشفاف می‌شود. اولین نتیجه این تصمیم تضعیف حقوق مردم است. از طرف دیگر باید منتظر سونامی پرونده‌های قضایی باشیم. وقت آن رسیده که طرحی نو بیاندازیم.

عباس آشتیانی در پاسخ به پرسیش تجارت‌نیوز در مورد اینکه آیا منظور از طرح نو، ایجاد یک نهاد رگولاتور مخصوص به این حوزه، غیر از بانک مرکزی و وزارت اقتصاد، پاسخ داد:

باید نوع تفکرمان به این حوزه را تغییر دهیم. نباید با شیوه سابق به این حوزه نگاه کرد. در شرایط اضطرار کنونی ایجاد یک نهاد رگولاتوری جدید اولویت ندارد.

سازمان نظام‌صنفی کشور ضمن محروم شمردن دغدغه‌ها تاکید و درخواست می‌کند که قیل از آنکه دیر شود اقدام درستی انجام شود.

تنظیم‌گر به صورت جدی عقب مانده است

امین کلاهدوزان رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیک هم به ضرورت مطالبه‌گری پرداخت و گفت:

واقعیت این است که تنطیم‌گر به صورت جدی عقب مانده است. به هر حال بانک مرکزی تنظیم‌گر بخشی در این حوزه است. ما می‌توانیم مطالبه‌گر باشیم که چرا تعیین تکلیف نمی‌شود. ما به جد پیگیر این مساله هستیم که قبل از اعمال محدودیت یا ممنوعیت اعلام شود. این رفتار آسیب‌زاست.

نقد جدی دیگر این است که دوستان از موضع سکوت خود خارج شوند. یک موضع‌گیری رسمی کنند و علت را به اطلاع کسب‌وکارها برسانند. بسته ماندن درگاه‌ها بدون دلیل نقد جدی ماست. 

بحث سوم ما مفاهمه است. من خیلی روی این مساله تاکید داشته و دارم. در پروسه مفاهمه، دو طرف باید خواهان آن باشند یعنی هم تنظیم‌گر و هم بخش خصوصی. در این صورت شاهد کاهش تنش‌ها خواهیم بود. ما پیگیر شفاف‌سازی هستیم. 

اگر دولت سبدگردانی هم می‌کرد امسال ده برابرش را می‌توانست برداشت کند

پوریا آسترکی فعال حوزه فن‌آوری در صحبت‌ خود نسبت این اکوسیستم را با دولت‌ها بیان کرد. بخشی از صحبت‌های او بدین شرح بود:

ما اکوسیستمی هستیم که قبل از اینکه اولین پلتفرم به وجود بیاید، پیگیر رگولاتوری بودیم. با هر دولتی طی این سال‌ها کار کردیم و بی‌نتیجه ماندیم. یک نگاه ملی به فرصت‌های اقتصادی وجود ندارد. ما در این کشور نگاه مساله‌محور داریم به راه حل.

حتی اگر دولت سبدگردانی هم می‌کرد، امسال ده برابرش را می‌توانست برداشت کند. دولت خودش این کار را نمی‌کند و مانع فعالیت بخشی می‌شود که ارگانیک به‌وجود آمده و در این حوزه فعالیت می‌کند. 

دولت روحانی استخراج بیت کوین را نابود کرد و این به‌ خاطر انرژی نبود/ در برنامه وزیر اقتصاد عبارت اقتصاد دیجیتال نبود‍!

آسترکی با به نکته‌ای اشاره کرد که نیازمند پرداخت بیشتر بود. او در قیاس و نقد رفتار دولت‌ها با اکوسیستم فین‌تک و به این مساله پرداخت که در برنامه وزیر اقتصاد هیچ اشاره‌ای به افزود:

قبلا ده درصد بیت کوین در ایران استخراج می‌شد. دولت روحانی آن را نابود کرد. فکر نکنید این مساله به‌خاطر کنترل مصرف انرژی نبود. این چند روزه دوستان دائم در حال کار کردن هستند اما از سمت دولت هیچ واکنشی دریافت نکرده‌ایم. حتی دولت شهید رئیسی از این بابت بهتر بود.

ما گلایه داریم اما از بابت تقابل نیست. در برنامه ارائه شده وزیر اقتصاد در مجلس، عبارتی نظیر اقتصاد دیجیتال وجود نداشت. در برنامه وزیر ارتباطات به وب 3 اشاره نشده بود.

گویا یک بخش خصوصی وجود دارد که تلاش کرده در حوزه انتقال دانش به کشور و این بخش جدایی‌ است از حاکمیت. انگار یک بخشی از دولت آینده را به کل نادیده می‌گیرد. البته در این فرصت باید‌ گفت و اشاره کرد که در دولت رئیسی لایحه خوبی تدوین شد که احتمالا به خاطر کارشکنی در خود دولت به نتیجه نرسید. امیدواریم گلایه ما منجر به رنجش دوستان نشود. ما آماده تعامل هستیم.

در هر صورت باید منتظر واکنش بانک مرکزی رسمی بانک مرکزی به این مساله باشیم. بدون تعامل نهاد تنظیم‌گر بخشی با کسب‌وکارهای حوزه مربوطه، فرصت‌سوزی رخ می‌دهد. شاید راه‌حل‌های کوتاه‌مدت پاسخ‌گوی نیاز فعلی باشد اما در بلندمدت به ایجاد بحران‌هایی منجر می‌شود که حل آن‌ها دشواری مخصوص به خود را دارد.

تجارت‌نیوز با تکیه بر رسالت اطلاع‌رسانی خود، در نسبت میان بخش خصوصی و نهاد تنظیم‌گر پیگیری‌های لازم را انجام می‌دهد و مسیر پیش‌رو را دنبال خواهد کرد. 

اخبار حوزه استارتاپ و فناوری اطلاعات را در صفحه علم و فناوری تجارت‌نیوز بخوانید.

منبع: تجارت نیوز