اجرای اصول حاکمیت شرکتی در نظام بانکداری
مجتبی زارع / مشاور حقوقی و تطبیق مقررات
در یادداشتهای پیشین که با عناوین «پیشگیری از جرائم بانکی از طریق مدیریت ریسک تطبیق (با اعمال اصول حاکمیت شرکتی و مدیریت تعارض منافع)» و «ماهیت؛ انواع و دلایل بروز تعارض منافع چیست؟» ارائه شد؛ لزوم تقویت جایگاه حاکمیت شرکتی و مدیریت تعارض منافع تشریح و در اهمیت رویکرد مدیریت ریسک جرائم مالی (FCRM) در نظام بانکداری مطالبی مطرح شد؛ از این رو و با توجه به گستردگی زیاد مباحث حاکمیت شرکتی بانکی و تخصصی، تدوین و اصلاح سازوکارهای حقوقی آن در تمامی دستگاههای اجرایی کشور و ارزیابی آثار عملی آن، در این یادداشت به اختصار، اهم چالشها و راهکارهای اجرای اصول حاکمیت شرکتی ارائه شده است.
حاکمیت شرکتی به مجموعهای از اصول و رویهها اشاره دارد که نحوه مدیریت و نظارت بر شرکتها را تعیین میکند. در نظام بانکداری، رعایت حاکمیت شرکتی نهادینهشده، نه تنها به افزایش شفافیت و اعتماد مشتریان کمک میکند، بلکه مانع از بروز فساد و رشوهگیری نیز میشود.
اهمیت حاکمیت شرکتی در بانکداری:
1- شفافیت: وجود مقررات و قوانین مشخص به کاهش فساد و رشوهگیری کمک میکند.
2- مسوولیتپذیری: مدیران و هیاتمدیره باید پاسخگوی عملکرد خود باشند که به کاهش احتمال رشوهگیری کمک میکند.
3- تضمین سلامت مالی: حاکمیت شرکتی مناسب میتواند عملکرد مالی بانکها را بهبود بخشد و ریسکهای غیرضروری را کاهش دهد.
چالشها در برابر حاکمیت شرکتی:
1- رشوه و فساد: در برخی موارد، کمبود نظارت کافی ممکن است منجر به رشوهگیری و فساد داخلی در بانکها شود.
2- فقدان شفافیت: نبود گزارشهای دقیق میتواند به ایجاد فساد مالی و معضلات اعتباری دامن بزند.
3-تاثیرات سیاسی: وابستگیهای سیاسی میتواند بر تصمیمات مدیریتی تاثیر بگذارد و موجب بروز فساد شود.
اجرای اصول حاکمیت شرکتی در بانکها با چالشهای متعددی مواجه است. این چالشها شامل موارد زیر میشود:
1- عدمشفافیت: بسیاری از بانکها ممکن است اطلاعات مالی و غیرمالی را به طور کامل افشا نکنند، که این امر موجب کاهش اعتماد سرمایهگذاران میشود.
2- تضاد منافع: در برخی موارد، منافع شخصی مدیران و سهامداران ممکن است با منافع کلی بانک تضاد داشته باشد، که این امر میتواند به تصمیمگیریهای نادرست منجر شود.
3- مدیریت ریسک ناکافی: برخی بانکها ممکن است نتوانند ریسکهای مالی و اعتباری را به طور موثر مدیریت کنند، که این موضوع میتواند به بحرانهای مالی منجر شود.
4- فرآیندهای نظارتی ضعیف: نظارت ناکافی بر بانکها و مدیریت درونی آنها میتواند باعث ایجاد سوءاستفاده و فساد شود.
5- مشارکت محدود ذینفعان: عدمتوجه به نظرات و خواستههای ذینفعان مانند مشتریان و کارکنان میتواند منجر به نارضایتی و کاهش اعتبار بانکها شود.
6- تغییرات قوانین و مقررات: قوانین متغیر و پیچیده ممکن است اجرای اصول حاکمیت شرکتی را دشوار کند و نیاز به انطباق را افزایش دهد.
7- عدمفرهنگ حاکمیت شرکتی: نبود فرهنگ مناسب و درک عمیق از حاکمیت شرکتی در بین کارکنان و مدیران میتواند مانع از اجرای موثر این اصول شود.
پیشگیری از این چالشها نیازمند تلاشهای مستمر و همکاری تمامی ذینفعان است.
راهکارها:
1- تقویت نظارت: ایجاد نهادهای نظارتی مستقل میتواند از بروز فساد جلوگیری کند.
2- آموزش و فرهنگسازی: آموزش مدیران و کارکنان در مورد اهمیت حاکمیت شرکتی و پیامدهای رشوهگیری.
3- افزایش شفافیت: انتشار اطلاعات مالی بهطور منظم میتواند به کاهش احتمال تخلفات کمک کند.
نتیجهگیری
حاکمیت شرکتی قوی در نظام بانکداری میتواند به کاهش مخاطرات مربوط به رشوه و فساد کمک کند. با ایجاد شفافیت و مسوولیتپذیری، میتوان به بهبود عملکرد بانکها و اعتماد عمومی به سیستم مالی دست یافت.
منبع: دنیای اقتصاد