آمارهای نگران کننده از فرونشست در استان های کشور/ کدام محله های تهران، تحت تاثیر این پدیده قرار دارند؟

پدیده فرونشست، از موضوعی محرمانه در دهه 90 به مساله‌ای تبدیل شده است که مسئولان و کارشناسان مختلف در مورد آن هشدار می‌دهند. 

دشت‌ها، مناطق مسکونی، آثار تاریخی و زیرساخت‌های کشور، در خطر پدیده فرونشست هستند و در صورت عدم چاره‌اندیشی برای آن، احتمال خطرات مالی و جانی وجود دارد. 

فرونشست در 31 استان کشور

اکنون از بین 31 استان کشور، تنها یکی از آنها (گیلان)، از خطر فرونشست مصون مانده است. آن هم به گونه‌ای که از اعداد سالانه 20 تا 40 سانتیمتری سخن گفته می‌شود؛ در حالی که کارشناسان در دنیا، سالی حدود 4 میلیمتر نشست را به معنای بروز بحران می‌دانند.

اخیرا، علی بیت‌الهی، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی به تسنیم گفته است که استان کرمان از نظر عدد فرونشست در صدر قرار دارد. شهر اصفهان نیز به دلیل قرارگیری کامل محدوده آن در پهنه این پدیده، از بالاترین ریسک شهری فرونشست زمین برخوردار است.

هر چند استان‌های مختلفی، از شمال تا جنوب و از غرب تا شرق کشور، درگیر این خطر‌ هستند، اما برخی از آنها شرایط بحرانی‌‌تری دارند (برای اطلاعات بیشتر مطالعه دو گزارش کدام استان ها بیشترین فرونشست سالانه را دارند؟ و کرمان، صدرنشین فرونشست در ایران پیشنهاد می‌شود.)

جدول زیر نشان می‌دهد در حدود یک ماهه اخیر، مسئولان در مورد وضعیت فرونشست در کدام استان‌ها هشدار داده‌اند.

ایران؛ رتبه نخست جهان از نظر تعدد پهنه‌های فرونشست

خطر اما به همین استان‌ها محدود نمی‌شود. آنگونه که بیت‌اللهی در همان گفتگو اعلام کرده است، ایران، از نظر تعدد پهنه‌های فرونشست در استان‌های مختلف و وسعت درگیری سکونتگاه‌ها، رتبه اول جهانی را دارد و از نظر عدد فرونشست، جزو سه کشور اول دنیا است.

ایسنا نیز چندی پیش به نقل از علیرضا شهیدی، رییس سابق سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی، با اشاره به وضعیت آبخوان‌های کشور و مصرف بی‌رویه منابع آب زیرزمینی، تاکید کرد، بروز فرونشست در یک ناحیه، به این معناست که زمین دیگر احیا نمی‌شود و زندگی حیاتی و نباتی، در آن منطقه از بین می‌رود؛ این موضوع می‌تواند به معنای شکل‌گیری یک کانون تولید گرد و غبار باشد.

مسئولان مقصر، هشدار می‌دهند!

اما فرونشست چگونه به خطری برای کشور تبدیل شد؟ مسئولان، با سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌ها اشتباه در دهه‌های گذشته، زمینه‌ساز گسترش نامتناسب مصارف آب کشاورزی و صنعتی از یک سو و مهاجرت‌های گسترده به شهرها شدند؛ این موارد استفاده حوزه‌های کشاورزی، صنعتی و شرب را از منابع آبی، به صورت غیراصولی گسترش دادند و به بهره‌گیری بی‌رویه از سفره‌های زیرزمینی منجر شدند.

حالا اما گویی تنها وظیقه آنها هشدار دادن است. در این میان، محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور نیز اخیرا با اشاره به شرایط فرونشست و خشکی تالاب‌ها در کشور، آب پاکی را روی دست مردم ریخته است و گفته: «راهی جز اندوه و گریه برای وضعیت منابع طبیعی کشور باقی نمانده است.» 

در مقابل، کارشناسان و استادان دانشگاه‌ها، سال‌هاست که در مورد اینگونه مخاطرات و لزوم چاره‌اندیشی برای آنها زنهار می‌دهند اما گوش شنوایی ندارند.

 جدول زیر نگاهی دارد به برخی از مهم‌ترین هشدارها در مورد پدیده فرونشست در کل کشور، که در حدود یک ماه اخیر بیان شده‌اند.

هشدار فرونشست برای 9 منطقه تهران

در این میان، تهران از جمله استان‌هایی است که به دلیل مهاجرت بی‌رویه و برخی ویژگی‌ها از جمله قرار گرفتن تعدادی قنات در زیر زمین، درگیر تهدید فرونشست است. 

مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی اخیرا به ایسنا گفته است که ظرفیت اکولوژیک زیستی در محدوده تهران حدود 4 تا 5 میلیون نفر است اما اکنون بیش از سه برابر این ارقام در محدوده پایتخت زندگی می‌کنند. این موضوع مخاطراتی را برای تهران ایجاد کرده که یکی از آنها فرونشست زمین است.

به گفته او، بیشترین فرونشست (در حدود 22 سانتیمتر در سال) در جنوب غرب شهر تهران رخ می‌دهد و مناطق 9، 10، 11، 16، 17، 18، 19 و 20 و 21 تحت اثر درجات مختلفی از فرونشست هستند؛ این در حالی است که حدود 3 میلیون نفر جمعیت تهران در سال 1403 در این محدوده زندگی می‌کنند. 

او همچنین به این نکته اشاره کرده است که مناطق 17، 18، 9، 10، 20 و 21 تهران، آسیب‌پذیرترین مناطق شهری در این مورد هستند و فرونشست، برخی از زیرساخت‌های اصلی آنها را در معرض خطر قرار داده است.

اما کدام محله‌ها در 9 منطقه درگیر با پدیده فرونشست قرار می‌گیرند؟

به گزارش تجارت‌نیوز، فرونشست امروزه به خطری جدی برای مناطق مختلف کشور تبدیل شده اشت. کارشناسان می‌گویند، توسعه بر مبنای آمایش سرزمینی، اصلاح الگوی کشت، استفاده درست از منابع آبی و دوری از مرگزگرایی و ایجاد شرایط زندگی در شهرهای کوچک می‌تواند برای جلوگیری از گسترش آن کمک‌کننده باشد.

برای اطلاعات بیشتر، مطالعه گزارش احتمال کشته و زخمی شدن حدود یک میلیون نفر، در صورت وقوع یک زلزله شدید در تهران پیشنهاد می‌شود.

منبع: تجارت نیوز