آسیا؛ نگران ترامپ

این کشورها اکنون در حال آماده شدن برای بازگشت یک رهبر آمریکایی هستند که از متحدان آمریکا که به‌زعم او به اندازه کافی برای دفاع هزینه پرداخت نمی‌کنند و خواستار رویکرد «اول آمریکا» در جهان شده، انتقاد کرده است. ناظران در سراسر منطقه می‌گویند که پرسش‌های بسیاری درباره ترامپ در ذهن رهبران همسو با ایالات متحده در آسیا وجود دارد. آیا ترامپ بیشتر از آنچه متحدان توان پرداخت آن را دارند، درخواست هزینه‌های دفاعی خواهد کرد؟ اگر چنین خواسته‌هایی برآورده نشود، آیا او می‌تواند گامی افراطی‌تر برای خروج نیروهای آمریکایی از این مناطق بردارد؟ آیا این «تاجر سیاستمدارشده»، می‌تواند قراردادهایی با «شی جین‌پینگ» (رهبر چین)، «کیم جونگ اون» (رهبر کره شمالی) یا «ولادیمیر پوتین» (رهبر روسیه) منعقد کند که منافع متحدان آمریکا را تضعیف کند؟

از طرف دیگر، آیا او ممکن است اتحادهای ایالات متحده را تقویت کند و رقیب سرسخت‌تری برای دشمنان آمریکا باشد؟ در سایه این بلاتکلیفی، رهبران در سراسر منطقه در تلاش برای ایجاد روابط قوی با «فرمانده جدید کل قوای» نیروهای آمریکایی هستند؛ کسی که «سیاست خارجی» را به «روابط شخصی» مرتبط می‌داند. بسیاری با احتیاط به تهدید رئیس‌جمهور ترامپ مبنی بر محاصره کردن بزرگ‌ترین اقتصاد جهان با تعرفه‌های 10درصدی بر تمام واردات و 60درصدی بر واردات از چین چشم دوخته‌اند؛ اقداماتی که می‌تواند اثرات اقتصادی قابل توجهی در سراسر آسیا داشته باشد. با نزدیک‌تر شدن مراسم تحلیف ترامپ در ژانویه، دولت‌های سراسر آسیا با پرسش‌های بیشتری درباره این مساله مواجهند که ترامپ چگونه روابط امنیتی ایالات متحده با دوستان و رقبا را مدیریت می‌کند و در صورت ضرورت در کنار متحدانش خواهد ایستاد یا خیر؟پس از جنگ جهانی دوم، شبکه‌ای از اتحادهای ایالات متحده در سراسر جهان ایجاد شد تا به‌عنوان یک بازدارنده قدرتمند در برابر جنگ جهانی دیگر عمل کند.

هدف اصلی این بود که با قرار دادن آنها در زیر چتر زرادخانه ایالات متحده از تبدیل شدن بیشتر کشورها به قدرت‌های هسته‌ای جلوگیری شود. از نظر بسیاری در واشنگتن و در سراسر آسیا، این اتحادها در آسیا-اقیانوسیه با بحث برانگیزتر شدن روابط در منطقه، حیاتی‌تر شده‌اند. چین روابط امنیتی خود را با روسیه، دشمن ناتو، گسترش داده و متهم شده است که با خرید صادرات روسیه و تامین کالاهای دو منظوره مورد نیاز برای پایگاه دفاعی خود، جنگ مسکو را دامن زده است. پکن همچنین تهدید خود را علیه تایوان تشدید کرده و قول داده است که در صورت لزوم با زور کنترل آن را در دست بگیرد.

در دریای چین جنوبی، گارد ساحلی چین در ماه‌های اخیر به کشتی‌های فیلیپینی با ماشین‌های آب پاش و حتی تبر حمله کرده است، به‌رغم اینکه سال‌ها پیش یک حکم بزرگ بین‌المللی ادعای این کشور را درباره بخش عمده این آبراه استراتژیک رد کرده بود. در همین حال، کره‌شمالی تهدیدات خود را علیه کره‌جنوبی و ایالات متحده (همزمان با انجام آزمایش‌های تسلیحاتی) افزایش داده است. مقامات آمریکایی می‌گویند که این کشور همچنین با انواع مهمات، موشک و نفرات به جنگ روسیه در اوکراین کمک می‌کند. درحالی‌که ترامپ در مقایسه با آغاز دوره اول ریاست‌جمهوری خود در 8سال پیش پرمشغله‌تر و البته حرفه‌ای‌تر شده است، ناظران آسیایی می‌گویند به نظر می‌رسد تمرکز او بر افزایش فشار اقتصادی بر چین است تا امنیت منطقه‌ای.

«سام روگیوین»، مدیر برنامه امنیت بین‌المللی در موسسه «لوی» (Lowy) در سیدنی می‌گوید: «اولویت ترامپ عمدتا بر روابط اقتصادی و عدم شکست آمریکا از چین از نظر اقتصادی است» اما نشانه‌های کمی وجود دارد که نشان دهد وی «به‌شدت به تعادل نظامی یا استراتژیک در شرق آسیا علاقه‌مند است.» روگیوین گفت: «همه چیز در جهت مخالف است. او به داشتن یک ارتش قوی و دفاع از ایالات متحده علاقه‌مند است؛ اما نه به این ایده که آمریکا به‌عنوان یک قدرت ضروری نقش امنیت جهانی منحصر به فردی دارد.» رهبر جدید آمریکا و استراتژیست‌های او بارها این پرسش را مطرح کرده‌اند که آیا ایالات متحده به اندازه کافی از اتحادهای خود بهره می‌برد و اینکه آیا باید جان آمریکایی‌ها را از دست داد و دلارها را صرف جنگ‌های خارجی کرد؟ ترامپ در اوایل سال جاری رهبران اروپایی را با این اظهارات شوکه کرد که روسیه را تشویق می‌کند تا با آن دسته از کشورهای عضو ناتو که دستورالعمل‌های هزینه‌های دفاعی ائتلاف تحت رهبری آمریکا را رعایت نمی‌کنند «هر کاری می‌خواهد انجام دهد».هفته‌ها قبل از انتخابات، ترامپ کانون توجه را به آسیا معطوف کرد و طی مصاحبه‌ای با خبرگزاری بلومبرگ مدعی شد که در صورت دستیابی به ریاست‌‌جمهوری، کره‌جنوبی 10میلیارد دلار در سال برای میزبانی از نیروهای آمریکایی پرداخت می‌کند؛ تقریبا 8برابر بیشتر از آنچه اخیرا سئول و واشنگتن بر سر آن توافق کرده‌اند. کره‌جنوبی در حال حاضر بیش از 2درصد از تولید ناخالص داخلی خود را برای دفاع هزینه می‌کند که توسط ایالات متحده به‌عنوان معیاری برای متحدانش در نظر گرفته می‌شود.

در طول دهه گذشته، این کشور همچنین 90درصد هزینه توسعه «کمپ هامفریز»، بزرگ‌ترین پایگاه خارج از کشور ایالات متحده را پرداخت کرده است.اما اظهارات ترامپ باعث ایجاد نگرانی در سئول شده است که او می‌تواند به دنبال مذاکره مجدد برای تقسیم هزینه نیروهای آمریکایی باشد، به‌رغم توافق پنج‌ساله‌ای که در اوایل سال جاری منعقد شد و هزینه‌های سئول را در سال2026 به 8.3درصد بیشتر از سال قبل می‌رساند. یک مذاکره مجدد شکست‌خورده -در بدترین حالتی که برخی از ناظران مطرح می‌کنند- می‌تواند منجر به تصمیم ترامپ برای کاهش یا خروج نیروهای آمریکایی برای مقابله با تهدید همسایه شمالی متخاصم شود.

کارشناسان می‌گویند که چنین سناریویی یا احساس گسترده‌تر مبنی بر اینکه تعهد ایالات متحده رو به زوال است، همچنین می‌تواند سئول را به سمت توسعه زرادخانه هسته‌ای خود سوق دهد؛ اولین گام بالقوه در یک شیب لغزنده که می‌تواند قدرت‌های متوسط ​​بیشتری را به تکثیر چنین تسلیحاتی سوق دهد. اما روابط با ترامپ برای کره‌جنوبی بسیار پیچیده‌تر شده است و دلیل آن هم تحولات سیاسی این کشور، برقراری حکومت نظامی و سپس استیضاح رئیس‌جمهور است. این کشورها با بلاتکلیفی سیاسی مواجه است در زمانی که ناظران می‌گویند ایجاد یک رابطه قوی «رهبر با رهبر» کلیدی است.«دویون کیم»، یکی از اعضای ارشد «مرکز امنیت جدید آمریکا» مستقر در سئول می‌گوید: «بزرگ‌ترین چالش این است که آیا سئول و واشنگتن می‌توانند به درستی با هم ارتباط برقرار کنند یا خیر؟» وی افزود: چنین ارتباطاتی کلیدی برای «جلوگیری از پیامدهای ویرانگر و غافلگیری در اتحاد آمریکا و کره‌جنوبی است که ما در حال حاضر تصور می‌کنیم بر اساس لفاظی‌های تند ترامپ علیه متحدان اتفاق می‌افتد.» در ژاپن، کارشناسان از کمبودهای نخست‌وزیر «شیگرو ایشیبا» در مقایسه با «شینزو آبه» فقید، معروف به «نجواگر آسیایی ترامپ» به‌دلیل ظرافت او در نزدیک شدن به رئیس‌جمهور منتخب در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش، ابراز تاسف کرده‌اند. این متحد کلیدی آمریکا در آسیا احتمالا بر تغییرات گسترده در موضع دفاعی‌اش از زمان آخرین حضور ترامپ در قدرت تاکید می‌کند.توکیو از قانون اساسی صلح‌طلبانه تحمیل‌شده توسط ایالات متحده پس از جنگ جهانی دوم دور شده است و در سال2022 در تلاش بود تا هزینه‌های دفاعی خود را تا سال2027 به حدود 2درصد از تولید ناخالص داخلی خود برساند و موشک‌های کروز آمریکایی را خریداری کند. کشورهای منطقه همچنین نظاره‌گر این هستند که آیا دولت ترامپ ردای یک بخش کلیدی از میراث بایدن را بر تن می‌کند یا خیر: یعنی تلاش برای ایجاد آنچه مقامات وزارت خارجه آمریکا آن را «کار شبکه‌ای» از مشارکت‌های در هم‌تنیده ایالات متحده و بخشی از استراتژی «سرمایه‌گذاری، همکاری و رقابت» در سراسر آسیا برای مقابله با پکن می‌نامند. بایدن گروه امنیتی «کواد» (هند، ژاپن، استرالیا و ایالات متحده) را تقویت کرد و شراکت «آکوس» (استرالیا، بریتانیا و ایالات متحده) را تاسیس کرد که هدف آن تجهیز کانبرا به زیردریایی‌های هسته‌ای است. او همچنین نقش قابل توجهی در هماهنگی امنیتی ژاپن با کره جنوبی، فیلیپین و استرالیا ایفا کرد.