تهدیدهای جهانی سال ۲۰۱۹ با بورس ایران چه خواهد کرد؟

این روزها سرمایه‌گذاران نسبت به آینده قیمت سهم‌های دلاری بی‌اعتماد شده‌اند، سوالی که مطرح می‌شود این است که در سال جدید میلادی که جهان با تهدیدهای مختلف روبه‌رو است، آیا بورس ایران از این تهدیدها متاثر می‌شود؟

به گزارش سیگنال به نقل از تجارت‌نیوز، این روزها ابهام سرمایه‌گذاران در بورس اوراق بهادار تهران در خصوص برخی مسائل داخلی و خارجی از جمله نرخ دلار در بازار آزاد، قیمت کامودیتی‌ها در بازارهای جهانی، قیمت جهانی نفت خام، سرنوشت جنگ تجاری بین چین و آمریکا و رکود در اقتصاد جهانی باعث شده که سرمایه‌گذاران نسبت به آینده قیمت سهام شرکت‌های ارز محور و صادراتی بی‌اعتماد باشند و تنها به نوسان‌گیری سهام صنایع کوچک و متوسط اقدام کنند. به طوری که طی دو هفته اخیر طرح زوج و فرد بین دو گروه‌ بانکی و خودرویی ایجاد شده است. بدین معنا که در یک روز گروه بانکی به دلیل انتشار شایعاتی مبنی بر افزایش سرمایه بانک‌ها برای خروج از شمولیت ماده ۱۴۱ قانون تجارت نسبت به سایر صنایع بورسی بیشتر مورد اقبال سهام‌داران قرار گرفته ‌و در روز دیگر گروه خودرویی به دنبال انتشار شایعاتی مبنی بر افزایش قیمت خودرو مورد توجه بازار است.

پیش‌بینی روند شاخص در دو ماهه پایانی سال

با توجه به رشد فزاینده و هیجانی شاخص کل بورس در شهریور ماه امسال و رسیدن به قله ۱۹۵ هزار واحدی، به نظر می‌رسد اصلی‌ترین و مهم‌ترین عامل رشد و ریزش‌های بزرگ بازار سرمایه ایران، قیمت دلار در بازار آزاد و قیمت کامودیتی‌ها در بازارهای جهانی است.
افزایش قیمت دلار در بازار آزاد و تثبیت آن می‌تواند محرکی برای رشد شاخص کل بورس در دو ماهه پایانی سال ۹۷ باشد، اما کاهش نرخ دلار در بازار آزاد به محدوده ۱۰ هزار تومان هم باعث خواهد شد که پس از گذشت مدت زمانی نرخ دلار در سامانه نیما به نرخ دلار در بازار آزاد نزدیک شود که این موضوع خود می‌تواند باعث افزایش سطح درآمد حاصل از نرخ تسعیر ارز شرکت‌های صادراتی و رشد سودآوری این شرکت‌ها شود.
از اواسط آبان ماه تا امروز قیمت دلار در بازار آزاد به دنبال اجرای سیاست‌های نظارتی و مدیریت شده دولت و بانک مرکزی به دلیل کنترل التهابات در بازارهای موازی روند کاهشی به خود گرفته است که این کاهش قیمت دلار در بازار آزاد باعث کاهش سطح تقاضا برای محصولات ارز محور در بورس کالا و تشکیل صف‌های سنگین فروش نمادهای دلاری در بازار سرمایه شد.
پس از کاهش قیمت دلار در بازار آزاد به مرز ۱۰ هزار تومان، مجدد با مباحث مطرح شده از سوی رئیس جمهور در صحن علنی مجلس شورای اسلامی در روز تقدیم لایحه بودجه سال ۹۸ مبنی بر عدم تزریق ارز به بازار فیزیکی و کاهش ذخایر ارزی کشور به حداقل ممکن در اوایل سال جاری، قیمت‌ دلار در بازار آزاد رشد پیدا کرد و به بیش از ۱۲ هزار تومان رسید.
در آن مقطع زمانی با توجه به همبستگی مستقیم بین شاخص کل بورس و نرخ دلار در بازار آزاد، التهابات هیجانی کاهش قیمت‌ سهم‌های دلاری در بازار سرمایه فروکش کرد و حتی سرمایه‌گذاران تمایل به خرید سهم‌های دلاری هم پیدا کردند.
در حال حاضر قیمت دلار در بازار آزاد در کانال ۱۰ هزار و ۸۰۰ تومان قرار دارد که به گفته کارشناسان تکنیکال بازار سرمایه، سه نرخ ۱۱ هزار تومان، ۱۱ هزار و ۲۰۰ تومان و ۱۱ هزار و ۵۵۰ تومان سطح مقاومت نرخ دلار در بازار آزاد و سه نرخ ۱۰ هزار و ۶۰۰ تومان، ۱۰ هزار و ۳۴۰ تومان، ۱۰ هزار و ۲۰۰ تومان سطح حمایت نرخ دلار در بازار آزاد خواهد بود.
از نگاه برخی افزایش قیمت دلار در بازار آزاد و تثبیت آن می‌تواند محرکی برای رشد شاخص کل بورس در دو ماهه پایانی سال ۹۷ باشد، اما کاهش نرخ دلار در بازار آزاد به محدوده ۱۰ هزار تومان هم باعث خواهد شد که پس از گذشت مدت زمانی نرخ دلار در سامانه نیما به نرخ دلار در بازار آزاد نزدیک شود که این موضوع خود می‌تواند باعث افزایش سطح درآمد حاصل از نرخ تسعیر ارز شرکت‌های صادراتی و رشد سودآوری این شرکت‌ها شود.

گزارش‌‎های۹ماهه شرکت‌های بورسی

همچنین این روزها گزارش‌‎های عملکرد ۹ ماهه شرکت‌های بورسی در حال انتشار است که به گفته تحلیلگران بازار سرمایه، گزارش‌های عملکرد آذر ماه شرکت‌های بورسی به عنوان اولین ماه پس از دور دوم تحریم‌ها نشان داد که میزان فروش شرکت‌های صادراتی کاهش جدی نسبت به ماه‌های اخیر پیدا نکرده است که این موضوع انتظارات منفی آتی در مورد سهم‌های دلاری و صادرات محور را کاهش داد. به همین جهت به احتمال زیاد گزارش‌های ۹ ماهه شرکت‌های بورسی از جمله شرکت‌های دلاری و صادرات محور مثبت خواهد بود که رقم شاخص کل بورس در روز گذشته و رسیدن به کانال ۱۶۲ هزار واحدی این موضوع را تایید می‌کند؛ به طوری که در جریان معاملاتی روز گذشته بازار سرمایه نمادهای پالایشی تحت تاثیر انتشار گزارش‌های خوب از عملکرد ۹ ماهه خود بیشترین تاثیر مثبت را در شاخص کل داشتند.
انتظار می‌رود که از ماه فوریه با بازگشت معامله‌گران و افزایش سطح تقاضای فصلی شاهد رونق نسبی در بازارهای نفت و کامودیتی محور باشیم که افزایش قیمت جهانی نفت و قیمت کامودیتی‌ها در بازار‌های جهانی باعث افزایش کرک اسپرد شرکت‌های پالایشگاهی و رشد سودآوری شرکت‌های پتروشیمی و فلزات اساسی خواهد شد.
در حال حاضر تنها چالش بازار سرمایه ایران می‌تواند ریزش ادامه دار قیمت جهانی نفت خام و تردید در بازارهای کامودیتی باشد که با توجه به آغاز تعطیلات سال نو میلادی و کاهش حجم و سطح معاملات در بازار‌های جهانی تغییری بر روی این مولفه‌ اثرگذار بر بازار سرمایه ایران رخ نخواهد داد.
اما طبق روال سال‎های گذشته انتظار می‌رود که از ماه فوریه با بازگشت معامله‌گران و افزایش سطح تقاضای فصلی شاهد رونق نسبی در بازارهای نفت و کامودیتی محور باشیم که افزایش قیمت جهانی نفت و قیمت کامودیتی‌ها در بازار‌های جهانی باعث افزایش کرک اسپرد شرکت‌های پالایشگاهی و رشد سودآوری شرکت‌های پتروشیمی و فلزات اساسی خواهد شد.
به گفته کارشناسان بازار سرمایه، افزایش قیمت جهانی نفت خام و نرخ کامودیتی‌ها در بازار‌های جهانی از ابتدای ماه فوریه، تثبیت نرخ دلار در بازار آزاد و انتشار گزارش‌های مثبت ۹ ماهه و دی ماه شرکت‌های بورسی می‌تواند به صورت آرام و مداوم باعث بهبود فضای معاملاتی در بازار سهام تا پایان سال جاری شود.

قیمت جهانی نفت خام، جنگ تجاری بین چین و آمریکا، رکود اقتصاد جهانی، بودجه عمرانی سال ۹۸ کشور و احتمال بروز ابرتورم در اقتصاد ایران از جمله مولفه‌های اثر‌گذار داخلی و خارجی بر شاخص کل بورس در سال ۲۰۱۹ میلادی خواهند بود.

پیش‌ بینی خوش‌ بینانه از آینده نفت در سال ۲۰۱۹

کارشناسان و تحلیلگران بر این باورند که افزایش تولید نفت از سوی عربستان و روسیه به دنبال نگرانی از کاهش عرضه نفت ایران، افزایش نرخ بهره بانکی از سوی فدرال رزرو آمریکا، جنگ تجاری بین چین و آمریکا و به دنبال آن آهسته شدن رشد اقتصاد جهانی، توافق کاهش تولید میان اوپک و متحدان غیراوپکی آنها از مهم‌ترین دلایل نوسانات قیمت نفت در سال ۲۰۱۸ بوده است.
علاوه بر عامل عدم اطمینان در بازار، مسائل ژئوپولتیک و اقتصادی از جمله احتمال ادامه تنش‌های تجاری میان ایالات متحده و چین، تشدید سیاست‌های پولی فدرال‌رزرو، جنگ‌های سوریه و یمن از عوامل تعیین‌کننده آینده بازار نفت در سال ۲۰۱۹ خواهند بود.
اما به‌رغم تمام تحولات ژئوپولتیک و اخبار متفاوت مبنی بر رکود اقتصادی در جهان، کارشناسان بلومبرگ پیش‌بینی کرده‌اند که مصرف نفت جهان همچنان طی سال‌های آینده به‌ویژه از سوی اقتصادهای نوظهور رشد قابل توجهی خواهد داشت و قیمت نفت برنت در سال ۲۰۱۹ میلادی به ۷۰ دلار در هر بشکه می‌رسد.
بسیاری از کارشناسان پیش‌بینی کرده‌اند که تولید شیل در سال جدید رشد قابل توجهی خواهد داشت، اما باید به این نکته توجه کرد که تنها تحت شرایطی که قیمت نفت ۶۵ دلار به ازای هر بشکه باشد، تولید شیل به‌صرفه است. اما اگر قرار باشد قیمت نفت وست‌تگزاس اینترمدیت در محدوده ۴۰ دلار باقی بماند، مطمئنا تولیدکنندگان شیل در مورد افزایش استخراج در سال ۲۰۱۹ بازنگری خواهند کرد.
همچنین اویل پرایس در گزارشی با اشاره به سه عامل متفاوت، نوشته است که احتمالا قیمت نفت در سال ۲۰۱۹ بار دیگر بهبود یافته و به ۷۰ دلار می‌رسد.
دلیل اول آنکه اجرای توافق کاهش تولید میان اوپک و متحدان غیراوپکی آنها از ابتدای ژانویه آغاز شد. حتی اگر طبق آنچه این تولیدکنندگان وعده داده‌اند، روزانه ۱٫۲ میلیون بشکه در روز از تولید خود را کاهش ندهند،باز هم این توافق می‌تواند تا حدی بر میزان عرضه در بازار تاثیر بگذارد.
دومین دلیل بهبود بازار در سال ۲۰۱۹ میلادی این است که معافیت‌هایی که به خریداران نفت ایران از سوی آمریکا داده شده، در ماه می منقضی خواهد شد. انتظار می‌رود سیاست‌های سخت‌گیرانه ترامپ علیه ایران در ماه می تشدید شود و این معافیت‌ها دیگر تمدید نشوند تا ایران بخش قابل توجهی از صادرات نفت خود را از دست بدهد که این میزان در کنار کاهش تولید اوپک می‌تواند بر کاهش عرضه و رشد قیمت‌ نفت تاثیرگذار باشد.
سومین دلیل این است که تولید شیل آمریکا در نهایت ممکن است کمتر از آنچه که انتظار می‌رود، باشد. سقوط قیمت نفت احتمالا ادامه حفاری و استخراج شیل را دچار اختلال خواهد کرد. اگرچه بسیاری از کارشناسان پیش‌بینی کرده‌اند که تولید شیل در سال جدید رشد قابل توجهی خواهد داشت، اما باید به این نکته توجه کرد که تنها تحت شرایطی که قیمت نفت ۶۵ دلار به ازای هر بشکه باشد، تولید شیل به‌صرفه است. اما اگر قرار باشد قیمت نفت وست‌تگزاس اینترمدیت در محدوده ۴۰ دلار باقی بماند، مطمئنا تولیدکنندگان شیل در مورد افزایش استخراج در سال ۲۰۱۹ بازنگری خواهند کرد.

اثرات جنگ تجاری بر رشد اقتصادی جهان

تا امروز جنگ تجاری میان واشینگتن و پکن یکی از مهم‌ترین دلایل ایجاد نااطمینانی در بازار نفت، سقوط قیمت جهانی نفت خام و کاهش قیمت کامودیتی‌ها در بازارهای جهانی بوده است.
چین یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان کالا در جهان است و هر گونه نشانه‌ای مبنی بر اینکه میزان تقاضا و واردات این کشور ممکن است تغییر کند، بر قیمت جهانی نفت تاثیر منفی می‌گذارد.
تحلیلگران معتقدند از آنجا که ایالات متحده و چین دو اقتصاد بزرگ جهان هستند، تشدید تنش‌ها میان آنها باعث آهسته شدن رشد اقتصادی جهان شده و به زنجیره‌های عرضه جهانی به‌ویژه در آسیا هم آسیب زده است. به عنوان مثال در حال حاضر، شرکت‌های تولیدی بسیاری در چین فعالیت‌های خود را متوقف کرده و راهی ویتنام همسایه این کشور شده‌اند.
به گفته کارشناسان بازار سرمایه، وضعیت آتی اقتصاد جهانی به توافق بین چین و آمریکا وابسته است، به همین جهت چین و آمریکا چاره‌ای جز توافق نخواهند داشت و چین برای حفظ رشد اقتصادی خود بیشتر از آمریکا به این توافق نیازمند است.
هر چند که کاهش نرخ رشد اقتصادی آمریکا هم باعث شد تا بورس وال‌استریت یکی از تلخ‌ترین سال‌های خود را سپری کند به گونه‌ای که شاخص «داوجونز» که یکی از مهم‌ترین نماگرهای اقتصادی آمریکاست که نماد ۳۰ شرکت بزرگ و مطرح آمریکایی را در بر می‌گیرد با کاهش ۵.۶ درصدی، شاخص «نزدک کامپوزیت» با کاهش ۳.۹ درصدی و شاخص «اس‌اندپی ۵۰۰» با کاهش ۶.۲ درصدی به کار خود در سال ۲۰۱۸ خاتمه دادند.
گروهی از کارشناسان پیش‌بینی خود از رشد اقتصادی جهانی را در سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ میلادی به ترتیب به ۳٫۷ درصد و ۳٫۵ درصد کاهش داده‌اند. با این حال، اگر دونالد ترامپ تعرفه‌ها بر ۲۰۰ میلیارد دلار کالای وارداتی از چین را از ۱۰ درصد به ۲۵ درصد افزایش دهد، این ارقام در مورد رشد اقتصادی جهان باز هم کاهش خواهد یافت.
تحلیلگران معتقدند از آنجا که ایالات متحده و چین دو اقتصاد بزرگ جهان هستند، تشدید تنش‌ها میان آنها باعث آهسته شدن رشد اقتصادی جهان شده و به زنجیره‌های عرضه جهانی به‌ویژه در آسیا هم آسیب زده است. به عنوان مثال در حال حاضر، شرکت‌های تولیدی بسیاری در چین فعالیت‌های خود را متوقف کرده و راهی ویتنام همسایه این کشور شده‌اند.
ژاپن، سومین اقتصاد بزرگ جهان و یکی از اصلی‌ترین واردکنندگان نفت و گاز طبیعی مایع، از رکود تجاری میان ایالات متحده و چین تحت تاثیر قرار گرفته است. گزارش‌ها نشان می‌دهد که به دنبال افزایش تعرفه‌ها میان واشینگتن و پکن، ۶۰ درصد شرکت‌های ژاپنی از این جنگ تجاری متضرر شده‌اند. چنانچه چین و آمریکا موفق نشوند تا دوم مارس به توافقی دست یابند، این رقم به ۱۰۰ درصد افزایش خواهد یافت و به دنبال آن تولید ناخالص داخلی ژاپن و تقاضا برای نفت کاهش پیدا می‌کند.
گروهی از کارشناسان پیش‌بینی خود از رشد اقتصادی جهانی را در سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ میلادی به ترتیب به ۳٫۷ درصد و ۳٫۵ درصد کاهش داده‌اند. با این حال، اگر دونالد ترامپ تعرفه‌ها بر ۲۰۰ میلیارد دلار کالای وارداتی از چین را از ۱۰ درصد به ۲۵ درصد افزایش دهد، این ارقام در مورد رشد اقتصادی جهان باز هم کاهش خواهد یافت.

بودجه عمرانی سال ۹۸

بسیاری از تحلیلگران بازار سرمایه معتقدند که دولت با نرخ دلار ۵۷۰۰ تومانی به عنوان مبنای تبدیل درآمد حاصل از صادرات نفت به ریال در لایحه بودجه سال ۹۸ با کسری بودجه مواجه خواهد شد و برای تامین کسری بودجه یا باید از صندوق ذخیره برداشت کند یا اقدام به انتشار اوراق نماید. همچنین معمولا دولت در سال‌های گذشته به دلیل کسری بودجه در سایر بخش‌ها از جمله هزینه‌های جاری، بودجه بخش عمرانی را کاهش داده و همین موضوع باعث اثرات منفی در رشد اقتصادی کشور شده است.
دولت بر اساس تبصره ۱۹ لایحه بودجه ۹۸ حدود ۷۶ هزار پروژه نیمه تمام را ارائه کرده که دستگاه‌های اجرایی بر اساس این تبصره آنها را باید واگذار کنند. این تبصره یکی از تبصره‌های کلیدی بودجه در بخش عمران است که می‌تواند بازار مولدی برای نقدینگی دولت باشد و همچنین به عنوان یک منبع درآمد تلقی شود.
زیرا سرمایه‌گذاری در بخش عمران به صورت مستقیم و غیرمستقیم بسیاری از صنایع بورسی را تحت پوشش قرار می‌دهد و همین موضوع می‌تواند باعث رونق در بسیاری از صنایع از جمله فلزات اساسی شده و اثرات آن برای بسیاری از صنایع مرتبط در بازار سرمایه هم لحاظ شود.
دولت ۶۲ هزار میلیارد تومان به بخش عمران بر اساس منابع درآمدی و ردیف‌های هزینه‌ای تخصیص داده که تبصره ۱۹ لایحه بودجه ۹۸ رویکردی مثبت در زمینه بخش عمرانی قلمداد می‌شود.
دولت بر اساس تبصره ۱۹ لایحه بودجه ۹۸ حدود ۷۶ هزار پروژه نیمه تمام را ارائه کرده که دستگاه‌های اجرایی بر اساس این تبصره آنها را باید واگذار کنند. این تبصره یکی از تبصره‌های کلیدی بودجه در بخش عمران است که می‌تواند بازار مولدی برای نقدینگی دولت باشد و همچنین به عنوان یک منبع درآمد تلقی شود.

5دلیل عدم بروز ابرتورم در اقتصاد ایران

در ابرتورم معمولا تورم ماهانه بیش از پنچاه درصد است و در طول سال قیمت کالاها بیش از ۶۰ برابر می‌شود، بنابراین ابر تورم آثار بسیار مخربی برای اقتصاد ایران به همراه دارد. به عبارت ساده‌تر بروز ابرتورم در اقتصاد ایران باعث رکود اقتصادی، کاهش سطح تولید و فروش شرکت‌ها، کاهش سودآوری و قیمت سهام و ریزش شاخص کل بورس می‌شود.
با توجه به اینکه بورس دماسنج اقتصاد و بیانگر وضعیت اقتصادی کشور است، در ماه‌های اخیر و با افزایش مجدد نرخ تورم برخی کارشناسان از احتمال ایجاد ابرتورم در ماه‌های آتی سخن گفتند.
در ابرتورم معمولا تورم ماهانه بیش از ۵۰ درصد است و در طول سال قیمت کالاها بیش از ۶۰ برابر می‌شود، بنابراین ابر تورم آثار بسیار مخربی برای اقتصاد ایران به همراه دارد. به عبارت ساده‌تر بروز ابرتورم در اقتصاد ایران باعث رکود اقتصادی، کاهش سطح تولید و فروش شرکت‌ها، کاهش سودآوری و قیمت سهام و ریزش شاخص کل بورس می‌شود.
بودجه یکی از اسناد مهمی است که می‌تواند وضعیت تورم در سال آتی را تا اندازه‌ای نشان دهد. با بررسی بخش‌های مختلف لایحه پیشنهادی بودجه سال ۱۳۹۸ علامتی برای افزایش نرخ تورم مشاهده نمی‌شود.
دولت‌هایی که به دلایل مختلف اقدام به خلق پول بالا کرده‌اند باعث شکل‌گیری ابرتورم در اقتصاد شده‌اند. نگاهی به وضعیت شاخص‌های پولی ایران نشان می‌دهد که نه تنها این اتفاق در ماه‌های اخیر رخ نداده است، بلکه رشد نقدینگی در سال ۹۷ حتی از سال ۹۶ هم کمتر شده است.
روند شاخص تورم تولیدکننده که شاخص پیش‌نگر تورم است هم تغییر کرده است. تورم ماهانه تولیدکننده چند ماهی بود به شدت افزایشی شده بود به‌طوری که از ۰.۳ درصد در فرودین به ۱۱.۵ درصد در آبان ماه رسید، اما این روند افزایشی نه تنها متوقف شده بلکه در آبان ماه این نرخ به ۳.۵ درصد کاهش یافته است.
بودجه یکی از اسناد مهمی است که می‌تواند وضعیت تورم در سال آتی را تا اندازه‌ای نشان دهد. با بررسی بخش‌های مختلف لایحه پیشنهادی بودجه سال ۱۳۹۸ علامتی برای افزایش نرخ تورم مشاهده نمی‌شود.

تاثیر تهدیدهای جهانی بر بازار سرمایه ایران

مهدی افضلیان کارشناس و تحلیلگر بازار سرمایه در گفتگو با «تجارت‌نیوز» در پاسخ به این سوال که سال جدید میلادی متاثر از تهدیدهای جهانی خواهد بود، آیا این تهدیدها بر بورس ایران تاثیر گذار است؟ گفت: تهدیدهای جهانی عمدتا مربوط به جنگ تجاری و کاهش قیمت کامودیتی‌ها می‌شود، زیرا بورس ایران کامودیتی محور است، بنابراین کاهش قیمت محصولات در بورس کالا باعث کاهش فروش شرکت‌ها خواهد شد.
همچنین محسن تقی‌نژاد، کارشناس و تحلیلگر بازار سرمایه در گفتگو با «تجارت‌نیوز» گفت: اگر این تهدید‌ها منجر به کاهش فروش نفت ایران شود می‌تواند تاثیر خود را بر اقتصاد و به دنبال آن شاخص کل بورس بگذارد و چنانچه قیمت جهانی نفت کاهش بیشتری پیدا کند شاخص کل بورس تاثیر منفی بیشتری خواهد یافت.