رویکرد جدید دولت ترامپ برای تحریم نفت ایران
در مقاله جدید اویل پرایس، سیاست‌های جدید دولت دوم دونالد ترامپ در زمینه مقابله با صادرات نفت ایران به چین بررسی شده است.
برخلاف دوره اول ریاست جمهوری او، ترامپ در این دوره از استراتژی فشار اقتصادی و ژئوپلیتیکی حداکثری برای مقابله با رقبای ایالات متحده استفاده می‌کند.
انزواگری ترامپ در دوره اول او باعث شد که نه تنها سنگرهای ژئوپلیتیک زیادی را به رقبای خود یعنی چین و روسیه ببازد، بلکه به بزرگترین ادعای خود یعنی رشد اقتصادی نیز دست پیدا نکند.
ترامپ در دوره اول خود یکی از بدترین دوره‌های ریاست جمهوری در نزدیک به صد سال گذشته را پشت سر گذاشت.
از سال ۱۹۳۲، ۱۰ رئیس جمهور عملکرد بهتری نسبت به ترامپ از نظر رشد اقتصادی داشتند و یک رئیس جمهور نیز نرخی برابر با او (یعنی ۲.۳ درصد رشد اقتصادی داشت) و تنها ۳ رئیس جمهور عملکرد بدتری داشتند.
با این همه به نظر می‌رسد در دوره دوم، ترامپ قصد دارد همان شیوه را به شکلی جدیدتر و خلاقانه‌تر پیاده‌سازی کند.
افزایش فشار آمریکا بر صادرات نفت ایران به چین
دولت ترامپ از طریق تحریم‌ها، فشارهای اقتصادی و شناسایی شبکه‌های انتقال نفت ایران به چین، تلاش دارد جریان فروش نفت ایران را مختل کند. این رویکرد بخشی از سیاست گسترده‌تر آمریکا برای کنترل نفوذ چین و ایران در خاورمیانه است.
چین پس از سال ۲۰۱۳، به سمت سرمایه‌گذاری‌های کلان در کشورهای استراتژیک رفته است. از جمله این سرمایه‌گذاری‌ها می‌توان به قرارداد همکاری ۲۵ ساله ایران و چین اشاره کرد.
همچنین چین بر روی توسعه بنادر و فرودگاه‌ها، خطوط ریلی و سایر سرمایه‌گذاری‌های توسعه‌ای حساب ویژه باز کرده است. به عنوان مثال می‌توان به فرودگاه‌ها و بنادر در ایران، عراق، سریلانکا، جیبوتی و سایر کشورها اشاره کرد.
تاکتیک‌های جدید واشنگتن برای مقابله با ایران و چین
- تحریم نفتکش‌ها و بنادر کلیدی: دولت آمریکا در حال ردیابی و تحریم نفتکش‌هایی است که در انتقال نفت ایران به چین نقش دارند.
- کنترل واسطه‌های مالی و تجاری: شرکت‌ها، دلالان و بانک‌هایی که در این معاملات شرکت دارند، تحت تحریم‌های جدید قرار می‌گیرند.
- محدود کردن نقل و انتقالات مخفیانه نفت: تاکتیک‌هایی مانند انتقال کشتی به کشتی که برای پنهان کردن منبع اصلی نفت استفاده می‌شود، اکنون هدف تحریم‌های جدید قرار گرفته‌اند.
آمریکا می‌تواند مانع همکاری ایران و چین شود؟
عمده افرادی که به اثرگذاری کمپین فشار حداکثری آمریکا علیه ایران اذعان می‌کنند، عمدتا به گزارش آگوست ۲۰۲۰ گمرک چین اشاره می‌کنند که نوشته بود در ماه جولای همان سال، چین برای اولین بار از سال ۲۰۰۷، هیچ نفتی از ایران وارد نکرده است.
امروز ما می‌دانیم که آن گزارش یک گزارش یک خیالبافی مطلق بود. چین نه تنها به واردات میلیون‌ها بشکه نفت خام ایران ادامه داد، بلکه برنامه هایی برای ادامه این کار داشت.
تحقیقات اویل پرایس نشان می‌دهد که در ماه ژوئن و جولای، چین به طور متوسط نزدیک به ۱۶۰ هزار بشکه نفت خام از ایران وارد می‌کرد، یعنی تقریبا به اندازه‌ای که طی یک سال پیش از آن واردات نفت خام از ایران داشته است.
در واقع ایران طی سال‌ها آنقدر در دور زدن تحریم‌ها ماهر شده است که محمد جواد ظریف، وزیر خارجه وقت ایران در دسامبر ۲۰۱۸ در مجمع دوحه اظهار داشت:« اگر هنری باشد که ما در آن به کمال رسیده باشیم و بتوانیم آن را به دیگران آموزش دهیم، هنر دور زدن تحریم است.»
چین و چالش‌های جدید در خرید نفت ایران
با وجود تحریم‌های آمریکا، چین همچنان از ایران نفت خریداری می‌کند و از قرارداد ۲۵ ساله همکاری جامع خود با تهران بهره می‌برد. اما با افزایش فشارهای اقتصادی بر پکن و مشکلات مالی داخلی آن، این روند می‌تواند تغییر کند.
سیاست‌های سخت‌گیرانه دولت ترامپ علیه ایران و چین می‌تواند منجر به کاهش درآمدهای نفتی تهران و فشار بر پکن شود. این اقدامات بخشی از برنامه گسترده‌تر واشنگتن برای مهار چین و تغییر توازن قدرت در منطقه است.
به احتمال زیاد ایالات متحده در مرحله اول به سمت محدود سازی چین حرکت نمی‌کند و تلاش خواهد کرد تا در آب‌های مالزی (جایی که نفتکش‌ها جابجا می‌شوند) به مقابله با صادرات نفت ایران بپردازد.
اما دیر یا زود باید چین را نیز مستقیما هدف قرار دهد. چین نیز اعلام کرده است که برای مقابله با این تهدیدات خود را آماده کرده است.
اولین مقابله ایالات متحده و چین در دولت ترامپ، در روزهای اولیه ریاست جمهوری وی ایجاد شد. باید دید در ادامه این نبرد به کجا می‌رسد.