برنامه‌های کاندیداهای انتخاباتی، کدام بازار را هدف قرار می‌دهد؟
ابتدای به ساکن توضیح این مطلب را لازم می‌دانیم که به جهت جلوگیری از هرگونه سوء برداشت لَه و علیه هرکدام از کاندیداها، در نوشتار پیشِ رو هیچ نامی از هیچ‌کدام از کاندیداها به میان نخواهد آمد و سیاست سیگنال صرفا در راستای شفاف‌سازی اثرات محتمل برنامه‌های اقتصادی کاندیداها بر بازارهای دارایی است و تحت هیچ شرایطی در صدد حمایت از هیچ‌کدام از کاندیداهای انتخاباتی بر نخواهد آمد.
آنچه از نگاه کاندیداها به دور مانده
آنچه که نگران‌کننده است و در گفته‌های اکثر نامزدهای انتخاباتی مشهود است، ترسیم یکسری اهداف اقتصادی بزرگ، بدون ارائه راه حل در خورِ منطق اقتصادی است. این موضوع در برنامه اکثر کاندیداها مشهود است؛ به این معنی که عمدتا بدون توجه به طرف منابعِ درآمدیِ دولت-که بسیار محدود و منقبض شده است-توصیه‌های اقتصادی ارائه نموده‌اند. بنابراین، قید بودجه و محدودیت منابع در برنامه‌های اکثر آن‌ها لحاظ نشده است.
نتیجه عدم توجه به محدودیت منابع، چیزی جز رشد نقدینگی و نهایتا تحمیل فشار تورمی نیست. مسیری که سال‌هاست اقتصاد ایران در آن پا گذاشته است.
نمودار1 به خوبی این موضوع را به تصویر می‌کشد.
مطابق نمودار فوق، سرعت رشد نقدینگی طی چهار دهه‌ی اخیر رو به افزایش بوده و همین امر منشا تورم‌های افسارگسیخته در اقتصاد گشته است. گفته‌های این روزهای کاندیداها نیز چیزی جز افزایش بیشتر نقدینگی را در پی ندارد.
کدام بازار به کدام سو می‌رود؟
شاید پر سر و صداترین بازار طی یکسال اخیر در ایران، بازار سهام بوده است. بنابراین پایگاه آرای سهامداران از فراوانی نسبتا بالایی برخوردار بوده و کاندیداهای انتخاباتی نیز نگاه ویژه‌ای به آن دوخته‌اند. اما آیا کاندیداها برنامه مدوّنی در این‌خصوص ارائه داده‌اند؟
تقریبا همه‌ی کاندیداها در خصوص بازار سرمایه صحبت‌هایی به میان آورده‌اند، اما اکثر آن‌ها هیچ برنامه مشخصی ارائه نداده و به بیان مواردی کلی بسنده کرده‌اند. در ادامه به برخی از موارد مهم‌تر اشاره خواهد شد.
آیا بورس طی چند روز صف خرید می‌شود؟
بعضی از کاندیداها موضع نسبتا روشنی در خصوص بازار سرمایه اتخاذ نموده‌اند، یکی از آن‌ها صحبت از حل مشکل بورس طی سه روز و به صف خرید رساندن سهام به میان آورده است، آیا چنین راه حلی وجود دارد؟ اگر چنین بود چرا طی یکسال اخیر انجام نشده است؟
بازار سرمایه طی دو سال اخیر با افزایش ارزش بسیار بالایی مواجه شده است؛ به گونه‌ای که امکان تغییر دستوری در قیمتها بسیار کم شده و اگر دولت آینده به شکل دستوری تصمیم جابجایی قیمتها به سمت بالا را داشته باشد، راهی جز تزریق نقدینگی بالا به بازار ندارد، آیا این کار شدنی است؟
در صورتی که این‌کار از درگاه بانک‌ها و انتشار پول پرقدرت صورت بگیرد چیزی جز افزایش پایه پولی و درنتیجه تورم بالا نیست. بنابراین فشار افزایش قیمت کالاها و خدمات بر خانوار وارد خواهد آمد. آیا راه دیگری برای سبزپوش شدن بازار سرمایه آن هم طی سه روز وجود دارد؟
برخی کاندیداها تلویحا به کاهش نرخ بهره اشاراتی کرده‌اند، طبعا کاهش شدید نرخ بهره می‌تواند جذابیت بازار سرمایه را برای سرمایه‌گذاری افزایش دهد. اما این‌کار در شرایطی که اقتصاد ایران با تورم بالایی مواجه است به زیان بانک‌ها خواهد بود و ترازنامه آن‌ها را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
آنچه در خصوص بازار سرمایه مغفول واقع شده است
بازار سرمایه اساسا مداخله‌پذیر نیست، به این معنی که هرگونه مداخله دولت در بازار، تنها در کوتاه‌مدت قیمتها را از تعادل خارج کرده و بالاتر یا پایین‌تر از محدوده‌ی تعادلی آن قرار خواهد داد؛ اما در بلندمدت نهایتا قیمتها به سمت ارقام بنیادی خود میل خواهند کرد. بنابراین یک‌بار برای همیشه دولت باید مداخله خود در بازار را به حداقل برساند.
راه‌کار چیست؟ آنچه برای بورس مهم است و قیمت سهام شرکت‌ها را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد، عملکرد و سودسازی شرکت‌ها است؛ بنابراین، وظیفه دولت در حذف قیمت‌های دستوری در بخش صنعت است. صنعت فلزات اساسی به عنوان یکی از صنایع پیش‌رو در بازار سرمایه، از تعیین قیمت دستوری در زنجیره فولاد رنج می‌برد. هیچ‌کدام از کاندیداها برنامه دقیق و مدونی در این‌خصوص ارائه نداده‌اند و تنها یکی از آن به شکلی مختصر و مبهم به آن اشاره کوتاهی کرده است.
آیا صندوق جبران خسارت سهامداران کاری از پیش می‌برد؟
تعدادی از کاندیداها صندوق جبران زیان سهامداران را پیشنهاد داده‌اند. این‌کار با چند مسئله و مشکل اساسی مواجه است. اولا مکانیزم روشنی جهت شناسایی خسارت‌دیدگان واقعی از سایر سهامداران ارائه نشده و این‌کار زمان‌بر و سخت است، ضمنا راه‌حل دقیقی برای متمایز کردن افراد مستحق از سایر افراد وجود ندارد.
از طرفی هیچ صحبتی از منبع تزریق نقدینگی مذکور برای جبران زیان، به میان نیامده و حتی در مواردی صحبت از ارقام حدودا 70 هزار میلیارد تومان شده است، تزریق این ارقام به بازار نشدنی است و رشد نقدینگی بالایی را به همراه خواهد داشت. به نظر می‌رسد این‌کار صرفا جنبه نمایشی در تبلیغات انتخاباتی داشته باشد.
آیا رکود مسکن تشدید می‌شود؟
در رابطه با بخش مسکن، اکثریت قریب به اتفاق کاندیداها صحبت از ساخت آن کرده‌اند(اعداد بین 600 هزار واحد تا یک میلیون ساخت واحد مسکونی نوسان دارد) اما آنچه که از اهمیت بیشتری برخوردار است، منبع تامین مالی این موضوع است که هیچ‌کدام از کاندیداها از آن صحبتی به میان نیاورده‌اند.
اگرچه مشکل اساسی بخش مسکن نه طرف عرضه بلکه طرف تقاضا است، خانوار ایرانی به واسطه کاهش شدید قدرت خرید، عملا توانایی خرید مسکن را ندارند. نمودار2 این مهم را به تصویر می‌کشد.
مطابق نمودار فوق، از نیمه‌ی دوم سال96 به بعد، تورم نقطه‌ای بخش مسکن به شکل محسوسی از تورم عمومی فراتر رفته و درنتیجه امکان خرید مسکن و دسترسی خانوار به آن، تا اواخر سال 99، به شکل محسوسی کاهش یافته است. بنابراین، حمایت از طرف تقاضا باید در اولویت قرار دارد. در نبود قدرت خرید خانوار، همچنان رکود بخش مسکن ادامه‌دار خواهد بود.
آیا دلار سرکوب می‌شود؟
معمولا دولت‌ها در ایران در دوره چهارساله‌ی اول، سرکوب‌های ارزی را در پیش گرفته‌اند، مگر در شرایطی که امکان آن فرآهم نباشد. تا به الان تنها یکی از کاندیداهای انتخاباتی موضع روشنی در این‌خصوص اتخاذ نموده و صراحتا با تعیین دستوری قیمت دلار و سرکوب آن مخالفت کرده است.
باقی کاندیداها موضع روشنی نداشته‌اند و در صورت سرکوب ارزی، طبیعتا شوک منفی دیگری به بازار سرمایه وارد خواهد آمد. نحوه‌ی رفتار دولت بعدی با دلار به میزان زیادی به نتایج مذاکرات وین و احیای برجام گره خورده است. هرگونه توافق در خصوص برجام، احتمالا تثبیت ارزی را در پی خواهد داشت و قیمت دلار هم‌پای تورم داخلی افزایش پیدا نخواهد کرد.
این اتفاق دقیقا در سال‌های 94 الی 97 رخ داده است. نمودار3 نیز مؤید همین موضوع است.
نمودار قیمت دلار
مطابق نمودار فوق، بعد از تصویب برجام در سال 94، قیمت دلار به شدت تثبیت شده، اما در سال 97 بعد از خروج آمریکا از برجام، قیمت ارز به شدت رو به افزایش گذاشته و تمامی تورم‌های انباشته شده در قیمت آن، به نحو جهش‌گونه‌ای در سال‌های بعد ظاهر شده است. این امر متعاقبا بازارهای دارایی( اعم طلا، بورس و سکه و…) را نیز تحت تاثیر قرار داد.
سلام وضعیت کسب و کارها چیه میشه/ صنعت ساخت و ساز چی میشه/ نقدینگی به کدام سمت می‌ره/ تکلیف ارز دیجیتال چیه میشه