عبور از دروازه تاریخ با استقرار نیروی دریایی ایران در بوموسی، تنب بزرگ و کوچک

به گزارش ایسنا، امروز 9 آذر 1403 خورشیدی به اهم مناسبت‌ها و اتفاقات تاریخیِ این روز می‌پردازیم.

تاسیس بانک ملی- 1285

پس از استقرار مشروطیت، موضوع وام‌گیری ایران از روسیه و انگلیس باعث به هیجان آمدن احساسات عمومی و مخالفت قاطع نمایندگان مجلس اول با آن شد. از این رو طرح پیشنهاد تاسیس یک بانک ایرانی با سرمایه ایرانیان عنوان گردید و در تاریخ پنجم آذر 1285 ش نمایندگان مجلس، تاسیس یک بانک ملی را از دولت خواستار شدند تا بدین وسیله به دولت وام دهند.

سپس طی چند جلسه بحث و بررسی درباره آن، تاسیس بانک ملی برای بی‌نیاز شدن از دریافت وام خارجی در 9 آذر آن سال از تصویب نمایندگان گذشت، این تصویب در 20 آذر به اطلاع عموم رسید و به بانک ملی اجازه داده شد که به معاملات زراعتی، رهن املاک، خرید و فروش برات‌های تجاری داخلی و خارجی و قرض و استقراض مبادرت ورزد.

همچنین قرار بر این شد که سرمایه‌ای معادل 150 میلیون ریال به عنوان سرمایه اولیه به بانک ملی تعلق گیرد و حساب‌های دولتی که تا آن وقت در بانک شاهنشاهی وابسته به دولت انگلیس تمرکز داشت به بانک ملی انتقال یابد.

کوشش‌هایی که برای تاسیس بانک ملی صورت گرفت و استقبال بی‌نظیری که مردم برای ایجاد این بانک کردند با مخالفت‌های بیگانگان مواجه گشت و تغییر ناگهانی وضع سیاسی ایران و انعقاد تقسیم ایران بین دولت‌های روس و انگلیس، طی قراردادی معروف به قرارداد 1907 همه این تلاش‌ها را ناکام گذاشت و بانک ملی در آن زمان به وجود نیامد.

تاسیس بانک ملی هرچند با کارشکنی‌های بانک‌های خارجی و اقدامات محمدعلی شاه راه به جایی نبرد، اما جایگاه و اعتبار مجلس را در داخل و خارج برای همگان روشن ساخت.

در نهایت 22 سال بعد بانک ملی ایران در 17 شهریور 1307 رسما افتتاح شد.

اعلامیه سران متفق در تهران- 1322

یکی از وقایع مهم و با اهمیت دوران جنگ جهانی دوم در زمان نخست‌وزیری علی سهیلی، تشکیل کنفرانس عالی سران سه کشور متفق در تهران است که بی‌شک در سرنوشت جنگ جهانی دوم و سرنوشت سیاسی ایران بسیار مهم بود. در این کنفرانس که از روز ششم آذر 1322 ش با حضور استالین، چرچیل و روزولت، رهبران اتحاد جماهیر شوروی، انگلستان و آمریکا برگزار گردید، پیرامون پیروزی جنگ و کوتاه ساختن مدت جنگ تبادل نظر به وجود آمد و تصمیماتی اتخاذ گردید و در روز نهم آذر اعلامیه مشترکی درباره ایران منتشر کردند. در این اعلامیه، ضمن احترام به استقلال ارضی ایران، موافقت شد که هر نوع مسائل اقتصادی که در پایان جنگ، گریبانگیر ایران شود، از طرف کنفرانس‌ها یا مجامع بین‌المللی مورد توجه قرار گرفته و حل شود. ولی علی‌رغم این که طی این کنفرانس موافقت شد تا نیروهای متفق بلافاصله پس از پایان جنگ، خاک ایران را تخلیه کنند، با این حال، این نیروها به ویژه قوای روس، تا مدت‌ها پس از جنگ، از تخلیه ایران امتناع می‌کردند تا این که پس از شکایت ایران به مجامع جهانی، نیروهای خود را از ایران خارج ساختند.

استقرار نیروی دریایی ایران در بوموسی، تنب بزرگ و کوچک- 1350

جزایر ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک تا سال 1283 (1904) که برای نخستین بار ناوهای جنگی انگلستان در ساحل آنها پهلو گرفته بود، جزیی از خاک ایران و تحت اداره بندرلنگه از توابع استان فارس بودند.

در این سال، انگلستان این جزایر را به اشغال خود درآورد و ضمن پایین کشیدن پرچم ایران، مامورین گمرک ایران را از آنجا اخراج کرد که این عمل شدیدا مورد اعتراض دولت وقت ایران قرار گرفت.

یک سال بعد دولت انگلستان به علت ضعف حکومت مرکزی با یک اقدام موذیانه، پرچم امیرنشین شارجه را بر فراز جزایر مزبور به اهتزاز درآورد. در طول اشغال 64 ساله این جزایر از سال 1283 تا 1347 دولت های ایران اعتراض خود را به این اشغال اعلام کردند.

پس از جنگ جهانی دوم که قدرت انگلیسی‌ها در خلیج فارس کاهش یافت، دولت انگلستان مراقبت از سه جزیره مزبور را به شیخ‌نشین شارجه واگذار کردند و ساکنان جزایر، تابعیت شارجه گرفتند.

در سال 1350 دولت ایران به دنبال واگذاری بحرین و به رسمیت شناختن استقلال آن و صرف نظر کردن از حاکمیت خود در آن جزیره نفت‌خیز درصدد برآمد حیثیت از دست رفته خود را جبران کند از این رو نیروی دریایی ایران در جزایر بوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک که از قدیم متعلق به ایران بود، مستقر شدند و آن را توفیق بزرگ جنگی، قلمداد کردند.

این عمل با اعتراض شیخ نشین‌های امارت متحده عربی مواجه شد. آنان مدعی مالکیت این جزایر بودند. به دنبال این ماجرا، دولت وقت عراق روابط خود را با ایران قطع کرد و پارلمان کویت، قطع رابطه با ایران را مورد بررسی قرار داد.

دولت امیرعباس هویدا به دلیل حضور نیروی دریایی ایران در جزایر بوموسی، تنب کوچک و تنب بزرگ مبلغ قابل ملاحظه‌ای به شیوخ عرب پرداخت کرد و اوضاع تا حدودی آرام شد.

در تقویم هجری شمسی مناسبت‌های دیگری چون: اعلان تاسیس بانک ملی و استقبال مردم از آن با پرداخت 15 کرور تومان در سال 1285، آغاز جنگ شوروی و فنلاند در سال 1318، اعلام حمایت فراکسیونهای مجلس شورای ملی در حمایت از نخست‌وزیری مجدد محمدعلی فروغی در سال 1320، سیل همزمان در شیراز، اصفهان، بوشهر و یزد در سال 1333، استقرار نیروی دریایی ایران در سه جزیره بوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک بعد از خروج نظامیان انگلیسی از خلیج فارس بر اساس قراری که با شیوخ شارجه و راس‌الخیمه گذاشته شد در سال 1350، جلسه مشترک دولت و مجلس شورای ملی بعد از آزادسازی جزایر سه‌گانه و رای مجلس به کابینه امیرعباس هویدا در سال 1350، قطع رابطه دولت وقت عراق با ایران بعد از اطلاع از پیاده شدن نیروی دریایی ایران در جزایر سه‌گانه ایرانی در سال 1350، ابراز تاسف شدید شیخ‌نشین ابوظبی طی اعلامیه‌ای از حضور نظامیان ایران در جزایر سه‌گانه خلیج‌فارس در سال 1350، بعد از استقرار نیروی دریایی ایران در جزیره تنب بزرگ و خلع سلاح پلیس این جزیره، کلیه ساکنان جزیره به جز هفت هندی آن را ترک کردند در سال 1350، حمله به شعبه بانک صادرات ایران، به یغما رفتن ذخایر بانک، مجروح کردن رئیس شعبه بانک و به آتش کشیدن ساختمان بانک در راس‌الخیمه همزمان با استقرار نیروی دریایی ایران در جزایر سه گانه خلیج‌فارس در سال 1350، امضای بزرگترین قرارداد گاز جهان برای احداث شاه‌لوله 6000 کیلومتری با بودجه 25 میلیارد متر مکعبی و انتقال گاز از ایران به اروپا بین ایران، فرانسه، اتریش، آلمان فدرال و شوروی در تهران در سال 1354، برگزاری مراسم چهلم شهادت آیت‌الله سید مصطفی خمینی در سال 1356 به ثبت رسیده است.

رویدادهای مهم تقویم قمری در این روز به شرح زیر است:

جلوس شاه اسماعیل دوم بر تخت پادشاهی- 984

شاه طهماسب صفوی یازده پسر داشت که بزرگ‌ترین آن‌ها، موسوم به محمد خدابنده بود. وی در هنگام مرگ پدر 45 سال داشت و هر چند یک سال بعد به تخت سلطنت نشست، اما در هنگام مرگ پدر به جهت ضعفی که در چشم داشت، از پادشاهی استعفا کرد. اما اسماعیل میرزا که مورد خشم پدر بود و در زندان به سر می‌برد توسط هواخواهانش رهایی یافت و بر تخت قدرت تکیه زد. وی تمام برادران خود را یکی پس از دیگری به قتل رساند و هر که را گمان می‌کرد، در فکر پادشاهی باشد، از سرِ راه برداشت. شاه اسماعیل دوم مردی عیاش و خونخوار و سفیه بود و چون در جوانی در هرات به دست معلّمی سنی مذهب تربیت یافته بود، بر آن شد که چون به شاهی برسد، مذهب شیعه را که توسط پدرانش ترویج شده بود، براندازد. او همین کار را هم کرد و خطبه و سکّه را به نام خلفای راشدین جاری ساخت.

رحلت عبدالکریم بن احمد حَلَبی محدث مسلمان- 1178

عبدالکریم ابن احمد حَلَبی از مشهورترین محدثان عصر خود در شهر حلب در سوریه‌ بود. حَلَبی فقه، اصول فقه، تفسیر، حدیث و دیگر علوم متداول زمانش را نزد پدر و دیگر بزرگان آن عصر فرا گرفت و پس از چندی نابینا شد با این حال امید و روحیه‌اش را از دست نداد و بیش از پیش به علم حدیث، اشتغال یافت.

از حَلَبی آثار و تالیفات متعددی بر جای مانده است که از بین آن‌ها می‌توان به کتاب “ادعیةُ السَّفَر” اشاره کرد.

امتیاز تاسیس بانک شاهی ایران به روویتر- 1306

پس از لغوِ امتیاز فوق العاده‌ بارون جولیوس دو رویتر مبنی بر انحصار ساختمان راه آهن، استخراج معادن و تاسیس بانک ملی به یک تبعه‌ انگلیسی توسط دولت ایران به زودی هر دو طرف به علت عظمت امتیاز، دریافتند که این کار بدون مطالعه صورت گرفته است به همین دلیل در سال 1306 دولت ایران به باروون دو روویتر پسر بارون جولیوس دو رویتر مذکور، به عنوان غرامتِ لغو امتیاز پدرش، امتیاز محدودتری اعطا کرد که به موجب آن می‌توانست بانکی تاسیس کند و بخشی از معادن ایران را به تملک خود درآورد.

این امتیازنامه سرانجام به تاسیس بانک شاهی منجر شد. نام این بانک بعدها به بانک صنایع و معادن ایران تغییر کرد.

رویدادهای مهم تقویم میلادی در این روز به شرح زیر است:

تقسیم فلسطین به دو منطقه عربی و یهودی- 1947

فلسطین محل اسکان پیروان ادیان الهی با اکثر مسلمان بود. در سال 1880 تعداد یهودیان این منطقه 24 هزار نفر معادل 5 درصد کل جمعیت بود اما صهیونیست‌ها در اواخر قرن 19 با برگزاری کنگره‌ها و جلسات متعدد با حمایت سیاستمداران بریتانیایی به دنبال راه‌کاری برای دستیابی بر کل فلسطین و عملی کردن شعارِ تسلط بر نیل تا فرات بر آمدند.

این هدف باعث شد جمعیت یهودیان در سال 1914 به 85 هزار نفر برسد. این آمار تا سال 1938 در حدود 500 هزار نفر شد که 30 درصد جمعیت فلسطین را شامل می‌شد. طی مدت کمتر از 6 دهه جمعیت یهودیان بیش از 20 برابر شد.

در آغاز سال 1947 جمعیت یهودیان فلسطین از مرز 700 هزار نفر گذشت و در فوریه همین سال، دولت انگلیس که قیمومیت فلسطین را داشت از انجام این وظیفه شانه خالی کرد و آن به گردن سازمان ملل متحد انداخت.

سازمان ملل نیز با تشکیل کمیته‌ای ویژه حل مناقشه فلسطین را دنبال کرد. کمیته مذکور پس از شش ماه مطالعه و اعزام هیات‌هایی به فلسطین و اردوگاه‌های آوارگان یهودی در اروپا، بر سر دو راهی تقسیم فلسطین بین اعراب و یهود یا تشکیل یک حکومت فدرال بلاتکلیف ماند.

اکثریت اعضای کمیته به تقسیم فلسطین و بین‌المللی شدن شهر بیت المقدس رای دادند و اقلیت، تشکیل یک حکومت فدرال و محدودیت مهاجرت یهودیان را به فلسطین پیشنهاد کردند. با ارائه گزارش کمیته در مجمع عمومی سازمان ملل، در نهایت در 29 نوامبر سال 1947 مجمع عمومی تحت نفوذ دولت‌های غربی به خصوص امریکا و صهیونیست‌ها، با اکثریتی ضعیف به تقسیم سرزمین فلسطین بین دو دولت فلسطینی و یهودی رای داد.

بر اساس این مصوبه بیت‌المقدس منطقه‌ای بین‌المللی اعلام شد. این قطعنامه که به وجود یک دولت صهیونیستی در فلسطین اشغالی رسیمت بخشید، خشم اعراب و رضایت صهیونیست‌ها را در پی داشت. در این میان استعمار انگلیس به بهانه مخالفت با طرح سازمان ملل، اما در اصل به منظور آماده کردن شرایط برای تاسیس رژیم صهیونیستی، نیروهای خود را در 13 مه 1948 از فلسطین خارج کرد.

بلافاصله پس از این اقدام انگلیس، صهیونیست‌ها در مراکز نظامی که انگلیسی‌ها تخلیه کرده بودند مستقر شدند و تاسیس رژیم صهیونیستی را در 24 مه آن سال اعلام کردند.

پس از آن بود که جنگ اول اعراب و اسرائیل به وقوع پیوست.

روز همبستگی با ملت فلسطین- 1947

جهان همه ساله در 29 نوامبر در گرامیداشت منزلت مردم فلسطین و به مناسبت روز جهانی همبستگی با ملت فلسطین مراسمی بین‌المللی بر پا می‌کند.

در 29 نوامبر سال 1947 مجمع عمومی سازمان ملل متحد قطعنامه ناعادلانه تقسیم فلسطین را تصویب و به آن رسمیت داد. بر اساس قطعنامه 181 سازمان ملل تقسیم فلسطین انجام شد و مجمع عمومی بخشی از آن را برای تشکیل دولت یهود و بخش دیگر را برای تشکیل دولت فلسطینی در نظر گرفت.

در ماه می سال 1948 صهیونیستها حتی اختصاص نیمی از سرزمین فلسطین را نیز به ساکنان اصلی آن تحمل نکردند و با اشغال فلسطین مانع از تشکیل کشور مستقل فلسطینی تا امروز شده‌اند.

مجمع عمومی سازمان ملل در سال 1977 طی قطعنامه‌ای روز 29 نوامبر را روز همبستگی با مردم فلسطین اعلام کرد اما تاریخ همچنان به قضاوت درخصوص ظلم و ستمی نشسته است که سنگ بنای آن در مجمع عمومی و در قطعنامه تقسیم فلسطین گذاشته شد.

دهها هزار فلسطینی هنوز در کمپهای غزه و کرانه باختری زندگی می کنند. میلیونها آواره فلسطینی هنوز پس از 6 دهه درکمپ های سوریه، لبنان و اردن روزگار می‌گذرانند. احداث شهرکهای صهیونیست‌نشین در بیت المقدس و کرانه باختری با روندی پر شتاب ادامه دارد.

غزه نیز به صحنه کارزار اشغالگران در برابر مردم بی‌دفاع مبدل شده است.

در تقویم میلادی مناسبت‌های دیگری چون: کشف تنگه ماژلان در جنوبی‌ترین نقطه از آمریکای جنوبی توسط ماژلان در سال 1520، آغاز قیام ملت مسلمان الجزایر علیه سلطه استعماری فرانسه به رهبری عبدالقادر در سال 1832، زادروز تزی شی، ملکه قدرتمند و پرنفوذ دودمان چینگ در سال 1835، تاسیس باشگاه فوتبال بارسلونا در سال 1899، تشکیل جبهه آزادی بخش یوگسلاوی بر ضد نیروهای آلمان نازی در سال 1943، روز آزادی آلبانی از یوغ ایتالیا در سال 1945 و روز ملی و تاسیس جمهوری سوسیالیستی یوگسلاوی در سال 1945 به ثبت رسیده است.

منبع: ایسنا