فرصتی نو برای اقتصاد دیجیتال
صالح خواجه‌دلویی / نایب‌رئیس کمیسیون رمزارز انجمن فین‌تک
فناوری بلاک‌چین، به عنوان یکی از نوآورانهترین دستاوردهای قرن بیست و یکم، در حال دگرگون کردن صنایع مختلف از جمله مالی، بانکی، لجستیک و حتی دولت‌داری است. ایران نیز همچون بسیاری از کشورهای دیگر، به این فناوری نوظهور توجه ویژهای نشان داده است. در این مقاله، به بررسی وضعیت فعلی بلاک‌چین در ایران، فرصت‌‌‌های پیش رو و چالش‌‌‌های موجود خواهیم پرداخت.
وضعیت فعلی بلاک‌چین در ایران
ایران در سال‌های اخیر شاهد رشد قابل‌توجهی در حوزه بلاک‌چین بوده است. علاقه روزافزون به ارزهای دیجیتال و فناوری‌‌‌های مرتبط با آن، به ایجاد استارت‌آپ‌‌‌های متعددی در این حوزه منجر شده است. همچنین، برخی از دانشگاه‌‌‌ها و مراکز تحقیقاتی کشور نیز به تحقیق و توسعه در زمینه بلاک‌چین پرداخته‌‌‌اند.
با این حال، وضعیت بلاک‌چین در ایران با چالش‌‌‌های جدی نیز همراه است. نبود قوانین و مقررات شفاف در این حوزه نگرانی‌هایی را در خصوص آینده فعالیت‌‌‌های مرتبط با بلاک‌چین ایجاد کرده است که البته اخیرا شاهد اقداماتی مهم در این خصوص از وزارت اقتصاد، بانک مرکزی، مجلس، معاونت علمی ریاست جمهوری و مرکز ملی فضای مجازی هستیم. همچنین، تحریم‌‌‌های بین‌المللی و محدودیت‌های دسترسی به برخی از پلتفرم‌‌‌های جهانی، توسعه این فناوری را در ایران با کندی مواجه کرده است.
فرصت‌‌‌های بلاک‌چین در ایران
فناوری بلاک‌چین می‌تواند فرصت‌‌‌های بی‌‌‌نظیری را برای اقتصاد ایران فراهم کند. برخی از مهم‌ترین این فرصت‌‌‌ها عبارتند از:
دور زدن تحریم‌‌‌ها: بلاک‌چین می‌تواند به عنوان ابزاری برای انجام تراکنش‌‌‌های مالی بین‌المللی بدون نیاز به سیستم بانکی سنتی مورد استفاده قرار گیرد. این امر می‌تواند به ایران کمک کند تا از محدودیت‌های تحریم‌‌‌ها عبور کرده و به اقتصاد جهانی متصل شود.
افزایش شفافیت و امنیت در تراکنش‌‌‌ها: بلاک‌چین با ایجاد یک دفتر کل توزیع‌‌‌شده و غیرقابل تغییر، امکان ثبت و پیگیری تمام تراکنش‌‌‌ها را به صورت شفاف و امن فراهم می‌کند. این ویژگی، می‌تواند در حوزه‌‌‌هایی مانند زنجیره تامین، املاک و مستغلات و انتخابات بسیار مفید باشد.
توسعه بازار سرمایه: بلاک‌چین می‌تواند به ایجاد یک بازار سرمایه جدید و کارآمد کمک کند. اوراق بهادار مبتنی بر بلاک‌چین، امکان معامله سریع‌‌‌تر و ارزان‌‌‌تر اوراق بهادار را فراهم کرده و به افزایش نقدشوندگی بازار کمک می‌کند.
ایجاد مشاغل جدید: توسعه صنعت بلاک‌چین می‌تواند به ایجاد مشاغل جدید و متنوعی در حوزه‌‌‌های برنامه‌‌‌نویسی، امنیت سایبری، مالی و حقوقی منجر شود.
توسعه دولت الکترونیک: بلاک‌چین می‌تواند به بهبود کارآیی دولت و کاهش فساد کمک کند. با استفاده از بلاک‌چین، می‌توان فرآیندهای دولتی را شفاف‌‌‌تر و سریع‌‌‌تر کرد و به شهروندان امکان دسترسی آسان‌‌‌تر به خدمات دولتی را داد.
ظرفیت‌‌‌های بلاک‌چین در ایران
ایران دارای پتانسیل بالایی برای تبدیل شدن به یکی از قطب‌‌‌های توسعه بلاک‌چین در منطقه است. برخی از مهم‌ترین ظرفیت‌‌‌های ایران در این حوزه عبارتند از:
نیروی انسانی متخصص: ایران دارای نیروی انسانی متخصص و ماهری در حوزه‌‌‌های فناوری اطلاعات و مهندسی نرم‌‌‌افزار است. این نیروی انسانی می‌تواند به توسعه و اجرای پروژه‌‌‌های مبتنی بر بلاک‌چین کمک کند.
بازار بزرگ: ایران دارای بازار بزرگی با جمعیت جوان و علاقه‌‌‌مند به فناوری‌‌‌های نوین است. این بازار می‌تواند به عنوان یک بازار هدف بزرگ برای محصولات و خدمات مبتنی بر بلاک‌چین مورد استفاده قرار گیرد.
حضور فعال در حوزه ارزهای دیجیتال: علاقه بالای ایرانیان به ارزهای دیجیتال، نشان از پتانسیل بالای این کشور در حوزه بلاک‌چین دارد.
حمایت دولت: دولت ایران در سال‌های اخیر به اهمیت فناوری بلاک‌چین پی برده و تلاش کرده است تا با ایجاد قوانین و مقررات مناسب، از توسعه این فناوری حمایت کند.
چالش‌‌‌ها و راهکارها
با وجود تمام فرصت‌‌‌ها و ظرفیت‌‌‌ها، توسعه بلاک‌چین در ایران با چالش‌‌‌های جدی نیز همراه است. برخی از مهم‌ترین این چالش‌‌‌ها عبارتند از:
نبود قوانین و مقررات شفاف: نبود قوانین، سازوکارها، فرآیندها و نظارت مشخص در حوزه بلاک‌چین، سرمایه‌گذاران و شرکت‌ها را از سرمایه‌گذاری در این حوزه باز‌می‌دارد.
تحریم‌‌‌های بین‌المللی: تحریم‌‌‌های بین‌المللی دسترسی ایران را به برخی از فناوری‌‌‌ها و پلتفرم‌‌‌های موردنیاز برای توسعه بلاک‌چین محدود کرده است.
کمبود دانش و آگاهی: سطح دانش و آگاهی در مورد بلاک‌چین در ایران هنوز پایین است و این امر می‌تواند مانعی برای توسعه این فناوری باشد.
نوسانات شدید قیمت ارزهای دیجیتال: نوسانات شدید قیمت ارزهای دیجیتال، باعث ایجاد عدم‌اطمینان در بازار شده و سرمایه‌گذاران را از سرمایه‌گذاری بلندمدت در این حوزه باز‌می‌دارد.
برای رفع این چالش‌‌‌ها، دولت ایران باید اقدامات زیر را انجام دهد:
تدوین قوانین و مقررات شفاف: تدوین قوانین و مقررات شفاف و جامع در حوزه بلاک‌چین، می‌تواند به ایجاد اطمینان در میان سرمایه‌گذاران و شرکت‌ها کمک کند.
تسهیل دسترسی به فناوری‌‌‌های موردنیاز: دولت باید با ایجاد تسهیلات و حمایت‌‌‌های لازم، دسترسی شرکت‌های ایرانی را به فناوری‌‌‌های موردنیاز برای توسعه بلاک‌چین فراهم کند.
توسعه آموزش و پژوهش: سرمایه‌گذاری در آموزش و پژوهش در حوزه بلاک‌چین، می‌تواند به افزایش دانش و آگاهی در این حوزه کمک کند.
حمایت از استارت‌آپ‌‌‌ها: دولت باید با ارائه حمایت‌‌‌های مالی و معنوی از استارت‌آپ‌‌‌های فعال در حوزه بلاک‌چین، به رشد و توسعه این شرکت‌ها کمک کند.
نتیجه‌‌‌گیری
فناوری بلاک‌چین می‌تواند تحولات عظیمی را در اقتصاد ایران ایجاد کند.
با وجود چالش‌‌‌های موجود، ایران دارای پتانسیل بالایی برای تبدیل شدن به یکی از قطب‌‌‌های توسعه بلاک‌چین در منطقه است.
با تدوین قوانین و مقررات مناسب، حمایت از سرمایه‌گذاری و توسعه آموزش، ایران می‌تواند از فرصت‌‌‌های بی‌‌‌نظیر بلاک‌چین بهره‌‌‌مند شود.
منبع: دنیای اقتصاد